mensen van de ayfat - Stichting Papua Erfgoed

tijd geen zwaar werk doet. Er is geen duidelijk einde aan het verblijf in het
geboortehutje.
Sinds er in Ayawasi een hospitaal is komen de vrouwen uit het dorp en de nabije
omgeving daarheen om te bevallen. Zij zeggen liever in het hospitaal te
bevallen dan in een geboortehutje omdat zij dan niet onderworpen zijn aan de
taboe's die met het laatste in verband staan. Sommige vrouwen hebben wel bezwaren
tegen de wijze waarop in het hospitaal de bevalling geregeld wordt.
Degenen die vroeger al eens in een geboortehutje een kind ter wereld brachten,
vinden het vervelend om in liggende positie hun kind te baren. Men mist
in het hospitaal de verwanten, het vuurtje en de gezelligheid van het hutje.
In Ayawasi is het gebruik van het hutje een zeldzaamheid geworden.
Gedurende de tweede helft van 1971 leefde het gebruik van het hutje weer even
op. De reden was dat men van mening was dat de hinderlijke huidziekte po chawoch
in het hospitaal opgelopen kon worden. Om de babies te vrijwaren ging
men weer over tot de bouw van geboortehutjes. Toen na verloop van enkele maanden
bleek dat ook de daarin geboren babies de huidziekte hadden, kwamen de
vrouwen weer naar het hospitaal om te bevallen.
Voor de dorpsvorming bouwde men de hutjes aan de rand van de tuin. Naar men
zegt duurde de taboe-periode toen langer. Sommigen spreken van twee maanden.
In het oostelijk Ayfatgebied zou de periode momenteel ook langer zijn dan een
maand. In vroeger tijd zouden de vrouwen die bij de bevalling assisteerden
geen kleren of geklopte boombast maar bladeren gedragen hebben.
Indien de bevalling vroegtijdig komt, gaat de vrouw naar de rand van het dorp
of onder haar woning zitten. Laat de geboorte te lang op zich wachten, dan
gaat men veronderstellen dat er meer mannen in het spel geweest moeten zijn.
Teveel sperma immers maakt het kind te groot. De vrouw wordt gedwongen om op
te biechten met wie zij, behalve haar echtgenoot, sexueel contact gehad heeft.
Ook de relaties uit het verre verleden moeten genoemd worden. Eens gebeurde
het dat een vrouw in die situatie zeven namen noemde, hetgeen voor haar man
aanleiding was om geweldig veel kabaal te schoppen. Hij eiste van alle mannen
genoegdoening in doeken en varkensvlees.
De geboorte van een tweeling wekt angst en opschudding. De moeder wil niets
van haar kinderen weten. Ze is bang voor de kinderen, bang voor haar man en
bang voor de verwanten. Omstanders vergelijken haar met een varken of een
koeskoes die ook meer dan een jong tegelijk werpen. De man verdenkt haar van
omgang met andere mannen, iedereen denkt aan invloed van gevaarlijke krachten.
Gewoonlijk laat men tweelingen sterven door hen eenvoudigweg geen voedsel te
geven of door hen in het oerwoud 'te vergeten'. Toen ik vragen stelde ter verzameling
van genealogisch materiaal verzweeg men aanvankelijk alle tweelingen.
Later bleek dat tweelingen bepaald geen zeldzaamheid waren en dat er in Ayawasi
in de laatste tien jaar zelfs een drieling en een vierling geboren werden.
Al die kinderen zijn enkele dagen na de geboorte gestorven.
5 Ziekte.
Het lichamelijk functioneren wordt voor de mensen van de Ayfat vooral onderwerp
van reflectie en zorg zodra het zijn vanzelfsprekendheid verliest. Uit
hun reacties bij pijn, ziekte, ongeluk en sterfgevallen kon ik mij een beeld
vormen van wat zij onder goed functioneren of gezondheid verstaan.
Een mens moet "veel bloed" hebben. Bloed vergelijkt men met het sap van planten:
te weinig betekent verdroging en dood. Lusteloosheid en snelle vermoeidheid
schrijft men toe aan een tekort aan bloed.
Een mens moet stevige botten en spieren hebben. Van zwakke of oude mensen
zegt men dat zij te dunne beenderen hebben.
Ziek is een mens die niet veel eet en drinkt en van wie de ontlasting dun of
verkeerd van kleur is.
91