mensen van de ayfat - Stichting Papua Erfgoed

aardappelen te eten. Men klaagt dan dikwijls over honger. Een nadeel van de
aardappel is dat zij bij grote regenval snel wegrot in de grond.
Ara sasu = cassave, u b i k a y u (5) komt bijna in elke tuin voor. De
stekken steekt men in de hoopjes aarde en na ongeveer negen maanden is de
plant volgroeid tot een twee tot drie meter hoge knoestige stengel met handvormige
bladeren. Aan de voet van de stengel ontwikkelt zich een groot rozet
van grillige okerbruine spitsvormige en harige knollen. Tijdens de groeitijd
heeft men weinig omkijken naar deze plant. Deze knollen worden door iedereen
als varkensvoedsel beschouwd. In tijden van voedselschaarste eten sommige mensen
wel eens cassave. Naar men zegt probeert ieder dit voor anderen te verbergen
"omdat mensen die cassave eten geen goede tarotuin kunnen onderhouden".
Vooral de vrouw schaamt zich hiervoor.
Afo = yam, u b i (6) komt heel zelden voor. In Ayawasi gebruikt men deze
knol als varkensvoer. Het feit dat deze plant negen tot twaalf maanden nodig
heeft om tot volle groei te komen, maakt haar minder geschikt voor de tuinen
van de Ayfatbevolking. Soms plant men stekken in tuinen die niet meer voor
andere aanplant in aanmerking komen.
Naast de knolgewassen verbouwt men in de tuinen verschillende soorten groente:
Chasuoch = de bladeren van de taroplant die gekookt en gegeten worden in combinatie
met taro, aardappelen en sago.
Popat = handvormige bladeren van een plant die door de Indonesische militairen
en onderwijzers als sayur kedi herkend wordt. Wanneer de bladeren
gekookt worden ontstaat er een wat slijmige massa.
Sef6 = een veel verbouwde groente die door de onderwijzers ook wel sayur
b a y a m genoemd wordt. De bladeren zijn aan de bovenzijde groen, aan de
onderzijde paarsrood. Het groentesap is paars. Men plant de groente tegelijk
met de tarostekken.
Chatá = sigaarvormige bloesem van een rietsoort, sayur l i l i n genoemd.
De stelen worden losgesneden nog voor de bloem zich opent. Boven het
vuur worden ze geroosterd totdat de schutbladeren loslaten. Het eetbare binnenste
is zacht en wit. Men eet deze groente bij voorkeur met taro, pandanusvrucht
en gebakken vis of vlees.
Masuoch = het blad van po mechaf faté = een meloenplant met grote, donkergroene
bladeren die zowel in het wild als in de tuinen voorkomt.
Itetóu = komkommerplant waarvan de vruchten, geel tot olijfgroen, een lengte
bereiken van tien tot twintig centimeter. De komkommer wordt meestal rauw uit
de hand gegeten en zij geldt als een goed middel tegen dorst.
Chatamerá = plant waarvan de bladeren gekookt en gegeten worden.
Semay tapam = pinda's, k a c a n g t a n a h , worden in het Ayfatgebied in
veel mindere mate gekweekt dan in het gebied rond de Ayamarumeren. Ook in het
Maregebied worden pinda's veelvuldiger geteeld. Sommige mensen van Ayawasi
kochten of ruilden met mensen uit beide streken pinda's om zelf tuinen aan te
kunnen leggen. Vaak had men de pinda's echter al opgegeten voor er een geschikt
stuk grond gevonden was. In de weinige pindatuinen die ik gezien heb,
liet men de varenplant pumera als schaduwplant groeien.
Semay krèm = kleine rode of roodbruine boontjes die qua vorm overeenkomen met
de bruine boon. Ze zijn niet groter dan een halve centimeter. In het Maregebied
worden deze boontjes zeer veelvuldig gekweekt. In de omgeving van Ayawasi
is de bonenteelt nog zeer beperkt, naar men zegt omdat de grond te vochtig
zou zijn. Heel vaak kwamen de mensen uit de noordelijke streken bij de missiewinkel
vele kilo's van deze boontjes aanbieden voor geld of goederen. Het voordeel
van deze peulvruchten is dat zij lang houdbaar zijn, vooral wanneer men
de tassen met boontjes boven het vuur bewaart. De meeste mensen eten deze boontjes
gekookt en vermengd met vlees, vis en groente. De onderwijzers en de jonge
mensen die bij de missie in dienst zijn, eten de boontjes gekookt in zoete
40