mensen van de ayfat - Stichting Papua Erfgoed

More documents

Recommendations

Info

heeft immers niet alleen met zijn eigen coalitie te maken, maar ook met die van de huwelijkspartner. De ceremoniële ruilactiviteiten mobiliseren niet alleen het netwerk van relaties maar zij verruimen het ook. Hier ontstaat een nieuwe band die, vooral wat betreft de naaste verwanten van de gehuwden, niet tot het louter ceremoniële vlak beperkt blijft. Binnen de ruilrelaties geldt dat hoe meer iemand vraagt hij des te meer verplicht en afhankelijk wordt en hoe meer hij geeft des te meer rechten en invloed hij kan opbouwen. Wederkerigheid betekent hier dat men over en weer verplicht en afhankelijk is en evenwicht betekent dat men elkaar kan beïnvloeden verband gezien, maar niet tegen elkaar weggestreept. Men onderhandelt en handelt tot ray menan anya = de mensen voldaan zijn. Slechts bij hoge uitzondering betekent dit dat ray seyt mechay = de mensen voor eens en altijd de zaak beklonken hebben, dat wil zeggen: zo dat er geen verplichtingen resten. De relatie is dan in het geding omdat geen enkele controlemogelijkheid en geen enkele noodzaak tot nieuwe ontmoetingen overblijft. Idealiter, en ook in vrijwel alle werkelijke relaties, geldt dat er asymetrische verplichtingen op termijn moeten blijven. Dat garandeert een voldoende stabiliteit in zowel de persoonlijke verhoudingen als in de verhouding tussen de verschillende groeperingen. De verplichtingen immers, vooral omdat zij zo nauw met de levenscyclus verbonden zijn, noodzaken telkens weer tot nieuwe contacten waaruit weer nieuwe verplichtingen voortspruiten. Behalve controleerbaarheid en duurzaamheid zorgt het ruilsysteem ook voor sociale mobiliteit. Inzoverre individuen en groepen de neiging hebben om zich op eigen belangen te concentreren betekent het systeem een dwang om dit isolement te doorbreken en zich op anderen te richten. Een bewoner van het Ayfatgebied kan niet leven zonder de hulp van anderen en om zich van die hulp te verzekeren moet hij zich helpend gedragen ten opzichte van zijn medemens. Hoewel niemand de motivering precies kan geven is men van mening dat men huwelijkspartners bij 'anderen' moet zoeken. Het ruilsysteem biedt de mogelijkheid om een duurzame en controleerbare relatie te leggen tussen groepen die door sociale afstand en niet zelden oude conflicten meer tegenover elkaar dan naast elkaar leven. Naarmate de sociale afstand tussen de ruilpartners, of het nu individuen of groepen betreft, groter is worden de voorwaarden, afspraken en verplichtingen uitdrukkelijker geformuleerd. Anders gezegd: naarmate de sociale controle zwakker wordt laat men minder aan het toeval en de loyale gezindheid over. Het ruilsysteem draagt bij tot de vrede, maar tussen verre verwanten en tussen afzonderlijke groepen is dat in belangrijke mate een berekende en controleerbare vrede. Juist door de huwelijkstransacties kunnen de machtsverhoudingen tussen de groepen beheerst worden omdat daarmee een beinvloedingsmechanisme gegeven is. Het overlijden van een verwant of ruilpartner is telkens weer de aanleiding voor verhoogde doekenactiviteiten. Zijn directe nabestaanden worden door schuldeisers onder druk gezet om zo snel mogelijk de nagelaten verplichtingen na te komen. Daartoe spreken zij zelf alle mensen aan die ooit van de overledene hulp gekregen hebben en die in feite nog aan hem verplicht waren op het moment dat hij stierf. Uit berekening en overwegingen van eigen belang kunnen sommige mensen de afwikkeling van de nagelaten rechten en plichten wel eens lang ophouden. Ziekte en nieuwe sterfgevallen en onverklaarbare gebeurtenissen kunnen opeens verstaan worden als een teken dat de betrokken vooroudergeest zijn gram laat voelen vanwege het feit dat zijn zaken niet naar behoren afgehandeld worden. Tot dat moment immers zwerft zijn geest in het onbestemde tussen mensenwereld en voorouderwereld. Allerlei vormen van tegenspoed worden dikwijls in verband gebracht met nalatigheid inzake de ceremo- 206
niële verplichtingen en het is niet zelden uit twijfel en vrees dat mensen besluiten om maar weer op pad te gaan of moeizame onderhandelingen te openen. Het ruilsysteem vormt niet alleen de basis van de sociale organisatie in ruimer horizontaal vlak maar ook van de verticale ordening. In de verhouding tussen popot en afhankelijken geldt wederzijds de stelregel dat men moet helpen om van hulp in de toekomst verzekerd te zijn en dat men degene die ooit geholpen heeft nooit in de steek mag laten. En dat geldt niet alleen voor louter ceremoniële zaken. Elke keer als een popot een van zijn mensen een dienst bewijst betekent dat een bevestiging of uitbreiding van zijn invloed. Elke keer als een afhankelijke zich met een verzoek tot de popot wendt betekent dat een bevestiging of vergroting van zijn afhankelijkheid. De kleine belangen van zijn mensen vormen aldus de meest zekere basis voor de macht van de popot. Het feit dat verplichtingen altijd op termijn gelden en aan onderhandeling onderhevig zijn maakt de verticale verhoudingen duurzaam en dynamisch. De macht die de popot op basis van het ceremoniële ruilsysteem kan uitoefenen stelt hem in staat om het maatschappelijk leven in de richting van zijn eigen belangen te manipuleren. De vrijheid van handelen die zijn afhankelijken hebben kan nooit meer zijn dan een door de popot toegestane vrijheid. Het hangt grotendeels van de houding van een popot af of hij het ruilsysteem voor maatschappelijke of voor privé belangen hanteert. Wie in een dergelijke machtspositie zit kan alleen nog maar door andere popot gecontroleerd worden, en dan nog slechts voorzover hij aan hen verplicht is door huwelijkstransacties. Doordat elk individu gehouden is aan de grotendeels door de levenscyclus bepaalde ceremoniële verplichtingen biedt het ruilsysteem ook een algemene gedragscode. Het gedrag van anderen wordt interpreteerbaar en tot op zekere hoogte voorspelbaar. Belangrijk is ook dat het gedrag controleerbaar en corrigeerbaar wordt in materiele termen. Wie zich niet aan algemene code of de specifieke afspraken houdt kan door boete en boycot tot de orde geroepen worden. Dit speelt het meest een rol in de relaties tussen verre verwanten en leden van verschillende groepen waar de alledaagse sociale controle en het gevoel van eenheid nu eenmaal geringer zijn. Belangentegenstellingen en conflicten kunnen in materiele termen geregeld worden. In dit verband merkte een informant op dat zij momenteel geen behoefte meer hebben aan wederzijdse wraakacties en moordpartijen omdat "nu alles met doeken geregeld kan worden". Niettemin blijft vrede of rust in de sociale relaties een toestand die van dag tot dag strategisch bewerkstelligd moet worden en die voortdurend in het geding is. Dat de bijna dagelijkse conflicten tussen gehuwden, ruilpartners en de verschillende groepen meestal weer snel geregeld kunnen worden is een van de verdiensten van dit ruilsysteem. De verplichtingen van het ruilsysteem doet de mensen van de Ayfat grenzen overschrijden. Zij moeten banden aangaan met verre verwanten en met mensen van 'andere' groeperingen. De ruilrelaties overschrijden zelfs de grenzen van het cultuurgebied, ook waar de onderlinge relaties doorgaans vijandig zijn zoals tussen de bewoners van het zuidoostelijk Ayfatgebied en de naburige vertegenwoordigers van de Mentioncultuur. Men is er zich van bewust dat de doeken en met name ook de kain p u s a - k a = het sacrale erfstuk, van generatie tot generatie worden overgeleverd. Een man zei 'mijn vader ruilde, nu ruil ik en als mijn jongen groot is zal hij ruilen'. De doeken en het ruilsysteem overleven het individu en al circulerend transcenderen de doeken de grens van de dood. Opmerkelijk is dat tijdens de huwelijksonderhandellngen de ene partij voedsel aanbiedt dat uit het oerwoud afkomstig is terwijl de andere partij voedsel uit de winkel en de tuin aanbiedt. Doeken mogen geruild worden tegen vlees van dieren uit het oerwoud die, wanneer zij onverhoopt in het dorp aangetroffen 207
Page 2 and 3:
PROMOTOR: PROF. DR. A.A. TROUWBORST
Page 4 and 5:
Aan: Charlotte en de mensen van Aya
Page 6 and 7:
Het onderwijs Twee culturen 7 Verwa
Page 10 and 11:
VERANTWOORDING Deze ethnografie is
Page 12 and 13:
I HET AYAFATGEBIED 1 De topografisc
Page 15 and 16:
Dit geldt niet alleen voor de mense
Page 17 and 18:
ontstond de behoefte aan een stabie
Page 19 and 20:
kingssamenstelling in het totale ge
Page 21 and 22:
Aanvankelijk vonden de meeste conta
Page 23 and 24:
vragen of hun aanwezigheid gewenst
Page 25 and 26:
ied uitbreidt tot de omgeving van d
Page 27 and 28:
sie gefinancierd worden, komen snel
Page 29 and 30:
II MIDDELEN VAN BESTAAN EN MATERIEL
Page 31 and 32:
door in de tuin of in huis, waar zi
Page 33 and 34:
Owe ara = de pinangboom waarvan de
Page 35 and 36:
slaapmatten en regencapes van te ma
Page 37 and 38:
plaats. Een aantal mannen bouwt aan
Page 39 and 40:
tussen de takken van een niet al te
Page 41 and 42:
melk en suiker. Deze artikelen kope
Page 43 and 44:
Ayawasi wel zoveel geld in omloop d
Page 46 and 47:
uit. Ik weet dat het meermalen gebe
Page 48 and 49:
Het gat, kayach genaamd dekt men af
Page 50 and 51:
naam metach jamon. Hij zou vele men
Page 52 and 53:
Dieren spelen in het leven van de A
Page 54 and 55:
het geweer geïnspireerd is (fig. 9
Page 56 and 57:
len konden komen omdat zij zelden o
Page 58 and 59:
58 figuur 13 faroch schenkbakje (sc
Page 60 and 61:
dorpsvorming. Meermalen per jaar bo
Page 62 and 63:
waaruit men met het kapmes of de bi
Page 64 and 65:
figuur 20 amach modern = moderne do
Page 66 and 67:
wen bamboe. Wie in het duister het
Page 68 and 69:
68 figuur 22 pref = mondharpje (sch
Page 70 and 71:
figuur 23 sieraden opgeborgen dat e
Page 72 and 73:
geruild. Het al dan niet dragen van
Page 74 and 75:
einde enkele gele veertjes die door
Page 76 and 77:
Het verzuim onder de houtbewerkers
Page 78 and 79:
III L E V E N E N S T E R V E N 1 O
Page 80 and 81:
in. Wie over weinig vitale energie
Page 82 and 83:
men erop dat kapes zal komen wannee
Page 84 and 85:
evolkingsgroepen leeft echter preci
Page 86 and 87:
Hoewel het Nederlandse bestuur krac
Page 88 and 89:
telden enkele jonge mannen mij eens
Page 90 and 91:
tijd geen zwaar werk doet. Er is ge
Page 92 and 93:
Wanneer men een vervelend gevoel of
Page 94 and 95:
Nauwkeurig spreken de medicijnmanne
Page 96 and 97:
holte waaruit het bloed tevoorschij
Page 98 and 99:
Om de strijd tussen goedwillende en
Page 100 and 101:
Brandwonden komen vaak voor, vooral
Page 102 and 103:
vallen en misverstanden. Voor de me
Page 104 and 105:
lijk overschot door de vrouwen nog
Page 106 and 107:
van het lichaam halen en hun gezich
Page 108 and 109:
Een van de vrouwen was kinderloos e
Page 110 and 111:
maakt. Twee maal hakten zij een boo
Page 112 and 113:
Op basis van mijn eigen waarneminge
Page 114 and 115:
sen op de wijze die men in de kusts
Page 116 and 117:
wijst naar alle spreuken, middelen
Page 118 and 119:
po fit = vernietigende middelen, di
Page 120 and 121:
ken. Er was ook een jonge man die n
Page 122 and 123:
De toegangspaden naar het initiatie
Page 124 and 125:
De sieraden worden afgelegd behalve
Page 126 and 127:
puntige stokken in de aarde. Toen z
Page 128 and 129:
tuigd dat begrippen als netwerk en
Page 131 and 132:
Turot, terwijl zij hun grondgebied
Page 133 and 134:
gaven er de voorkeur aan om in de r
Page 135:
len betreft het mannen voor wie een
Page 138 and 139:
de diverse groepen oplaaiden. Aldus
Page 140:
De clan Fatie telt in Ayawasi 33 le
Page 144 and 145:
gesloten bij een clanfragment waari
Page 146 and 147:
meestal terwijl hij het trapje van
Page 148 and 149:
Afgezien van het primaire motief hu
Page 150 and 151:
enigzins aan aan de gewoonte om de
Page 156 and 157: De keuze ligt voor de hand en de to
Page 158 and 159: vraag naar de toegevoegde -t in de
Page 160 and 161: ij de voorbereiding van een huwelij
Page 162 and 163: dingen van het verre verleden, ook
Page 164 and 165: wisselen van het hart. De ruilgoede
Page 166 and 167: and gedragen, zowel door mannen als
Page 168 and 169: De goederen mogen ook weer niet té
Page 170 and 171: voldoende getoond hebben. Een jonge
Page 172 and 173: jongen en het meisje op dat ana mak
Page 174 and 175: e transacties dusdanig te beïnvloe
Page 176 and 177: leiders van de bruidgevers doen het
Page 178 and 179: l a k i = de zijde van de man. Na a
Page 180 and 181: tie. Zij wachten af en berekenen hu
Page 182 and 183: lijk en vanwege het feit dat de man
Page 184 and 185: Blijkt een huwelijk na verloop van
Page 186 and 187: den te stellen. Daarnaast hebben zi
Page 188 and 189: tingen lieten zij ongemoeid. Tijden
Page 190 and 191: 8 Stagnatie in de ruil. Hoewel iede
Page 192 and 193: nietigende werking wordt toegeschre
Page 194 and 195: Dergelijke feesten worden, naar men
Page 196 and 197: 10 Transacties, macht en sociale or
Page 198 and 199: Met een mengsel van vrees en bewond
Page 200 and 201: ten voorkomen dat de overledenen in
Page 202 and 203: po tekíf = deskundige op het gebie
Page 206 and 207: worden grote paniek veroorzaken. Oo
Page 208 and 209: van de bevolking getwijfeld mag wor
Page 213 and 214: BIJLAGE III Besluitenlijst van de v
Page 215 and 216: 14 Barang siapa menarik kembali kep
Page 217 and 218: SUMMARY This ethnographic study is
Page 219 and 220: ICHTISAR Studi etnografi ini berdas
Page 221 and 222: GERAADPLEEGDE LITERATUUR Adatrechtb
Page 223 and 224: Goffman, Erving 1955 On Face Work:
Page 225 and 226: Murdock, G.P. 1949 Social Structure
Page 227 and 228: Zegwaard, G.A. 1959 Headhunting Pra
show all

mensen van de ayfat - Stichting Papua Erfgoed

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?