mensen van de ayfat - Stichting Papua Erfgoed

figuur 2 doorsnede van een oerwoudtuin met jonge taro-aanplant.
Op een centrale plaats in de nieuwe tuin, meestal op een heuvel of bij een
hoge boomstronk, plaatst men een bundel langwerpige roodgroene bladeren die
tach, tach asíe of tach miyu genoemd worden. Deze bladeren worden eerst door
de medicijnmannen belezen. Zij leggen de handen op de bladeren en onderwijl
fluisteren zij spreuken "die niemand kent". Men zegt dat zij de voorouders die
de ray tapam = mensen van de grond, bij uitstek zijn, verzoeken om de tuin
vruchtbaar te maken en wilde varkens te weren.
Wilde varkens, casuarissen en ander gedierte vormen een voortdurende bedreiging
voor de gewassen in de tuinen. De bouw van een omheining is dan ook een
noodzakelijke, zij het tijdrovende bezigheid. De grillige vormen van het tuinoppervlak
volgend, steekt men dunne boomstammen paarsgewijze in de grond op
onregelmatige afstanden van elkaar. Tussen die stammen legt men horizontaal
de dikkere boomstammen en rechte takken op elkaar tot een hoogte van een tot
anderhalve meter. Waar nodig bindt men de stammen met rotan aaneen. Hier en
daar plaatst men een schuine stam bij wijze van stut tegen de omheining. Dit
werk, ray mená ana = zij richten een omheining op, is mannenwerk.
Zolang de omheining niet gereed is, moet de jonge aanplant dag en nacht bewaakt
worden. Ray komòt worá = zij bewaken de tuin, of ray matíen worá = zij
overnachten in de tuin, is een veelgehoord motief om dagenlange afwezigheid
in het dorp te rechtvaardigen. Terwijl men de nieuwe tuin bewaakt kan het gebeuren
dat varkens de omheining van de oude tuin vernielen en de resterende
aanplant vernielen en opvreten. De vrouwen zetten daarom hun mannen onder
druk om de omheining rond de nieuwe tuin zo snel mogelijk te voltooien. Wanneer
mannen in deze periode prioriteit gaven aan andere verplichtingen was
dat niet zelden een reden voor flinke conflicten tussen echtgenoten.
De verzorging van de tuin, het planten, wieden en oogsten en in tijd van droogte
het begieten van de aanplant is vrouwenwerk. Zo nodig helpt of vervangt de
man haar bij deze werkzaamheden. Elke dag zorgt de vrouw dat er voldoende voedsel
voor de gezamelijke avondmaaltijd uit de tuin gehaald wordt. Op de leeggekomen
plekken plant men zo mogelijk direct weer een nieuwe stek. Een voltooide
en volledig beplante tuin vraagt, naar ik schat, zeker drie tot vier uur arbeid
per dag van de vrouw.
Op een geschikte plaats in de tuin bouwt de man een woning op hoge palen of
38