mensen van de ayfat - Stichting Papua Erfgoed

nen zien dat hij niet met lege handen komt en zij zullen dit opvatten als een
teken dat hun nagelaten verplichtingen door de levende generatie naar behoren
worden nagekomen.
De waarde van de ruilgoederen.
Bij de vraag waarom de mensen van de Ayfat nu zoveel waarde hechten aan de
doeken is het van belang om te bedenken dat het hier niet op de allereerste
plaats om doeken gaat, maar om ceremoniële ruilgoederen waaraan uit praktisch
oogpunt een aantal algemene eisen gesteld worden.
De goederen moeten een zekere duurzaamheid hebben en wat dat betreft stelt het
vochtige en hete klimaat de mensen voor problemen waar het gaat om het bewaren
en verzorgen van de doeken.
Voor de pacificatie bewaarde men, uit angst voor diefstal en roof, de draagtassen
met doeken in grotten op het eigen grondgebied. Bij gebrek aan ventilatie
rotten de doeken vrij snel weg. Momenteel kan men zonder risico de tassen
met doeken in het tuinhuis ophangen zodat de wind vrij spel heeft. Veel
van de oude doeken zijn herhaaldelijk hersteld en het is duidelijk dat men
soms repen van verschillende doeken aaneen genaaid heeft. Er waren doeken die
zeer omzichtig uitgevouwen moesten worden om te voorkomen dat zij uiteen zouden
vallen. De kleuren waren in veel gevallen verbleekt. Hoewel de ontvangende
partij bij de waardebepaling wel lette op de staat van de doek, gaf de categorie
en het formaat gewoonlijk de doorslag. Toch vertelde men dat doeken
wel eens geweigerd werden vanwege de slechte staat waarin zij verkeerden.
De ruilgoederen moeten kwalitatief en blijvend voor iedereen te herkennen
zijn. De doeken, onderverdeeld in categorieën en te onderscheiden naar kleur,
patroon en formaat zijn daartoe uitermate geschikt. Dat geldt ook voor de
andere ruilgoederen.
Een belangrijk aspect van de opvoeding is om aan jonge mensen het onderscheid
en de waardebepaling van de ruilgoederen over te dragen.
Voorts dienen ruilgoederen gemeten en geteld te kunnen worden. De categorieën
met nadere onderscheiding op basis van kleur, patroon en formaat en daarbij
nog het gebruik om de doeken te voorzien van kralen, stukjes bont of veren
maken de doeken en andere ruilgoederen van de Ayfatcultuur uitermate geschikt.
Het tellen geschiedt over de vingers en tenen, te beginnen bij de linkerpink
en eindigend bij de kleine teen van de linkervoet.
De uitdrukking ray seyt of ray seyt mechay betekent twintig, een grote collectie
ruilgoederen. Maar ook een mens, een complete mens. Jonge mensen kunnen
in hun eigen taal tellen tot honderd. Zij zetten logischerwijze het telsysteem
van l - 20 voort. De ouderen komen tot twintig en maken vervolgens
gebruik van po senuk = een bussel kleine stokjes. De mensen die enig onderwijs
gevolgd hebben tellen meestal in het Indonesisch.
Formaten worden gemeten naar het lichaam. Heel smal is een vingerkootje,
vervolgens de gespreide hand, de lengte van vingertoppen tot elleboog, armlengte,
van de linkerschouder tot en met de gestrekte rechterarm, twee gespreide
armen, kniehoogte, heuphoogte, schouderhoogte en wellicht nog meer
mogelijkheden die ik niet gezien heb.
De doeken lenen zich uitstekend voor deze wijze van tellen en meten. De kwantitatieve
bepaling speelt een rol in de onderhandelingen zodra de ruilpartners
het eens geworden zijn over de categorieën van doeken die in een collectie
gewenst zijn.
Ruilgoederen moeten ook een zekere zeldzaamheid hebben in die zin dat niet zo
maar iedereen op elk ogenblik nieuwe exemplaren kan toevoegen. De algemeen
aanvaarde maatstaven inzake kwaliteit en kwantiteit alsmede de betrouwbaarheid
en het evenwicht in de ceremoniële relaties en de nauw met deze ruil
verbonden machtsverhoudingen zouden door inflatoire invloeden ernstig verstoord
kunnen worden.
169