mensen van de ayfat - Stichting Papua Erfgoed

V DE CEREMONIËLE RUIL
l De waardegoederen.
Zwijgend lopen twee mensen door de broeierige schemering van het oerwoud. Behoedzaam
zetten zij hun eeltige voeten op de glibberige stenen en grillige
boomwortels. In een gestaag tempo gaan zij hun weg over steile heuvels en diepe
dalen, soms zoekend naar hun evenwicht op de gladde boomstammen die voorgangers
in de modderige gedeelten van het smalle pad hebben neergelegd.
De man loopt voorop. Zijn opgevouwen slaapmat en regencape = am draagt hij
aan een dunne rotanstrip als een zijtas over zijn linkerschouder. In de slaapmat
steekt een gevlochten tasje = ayu kerach waarin een portefeuille van pandanusbladeren
= am aru zit. In deze portefeuille, die ongeveer 20 bij 30 centimeter
groot is, bewaart hij een kostbare doek van Oost-Indonesische makelij.
In de linkerhand draagt hij een speer, een boog en wat pijlen, in de rechterhand
zwaait losjes zijn lange kapmes. De rode schaamdoek, zijn enige kledingstuk,
steekt fel af bij zijn donkere huid in het groen van de omgeving.
Enkele meters achter de man volgt zijn echtgenote. Op haar gebogen rug draagt
zij een zwaargevulde draagtas = ayu waarvan zij de beide draagbanden op haar
voorhoofd heeft samengebonden. In haar tas zit een aantal portefeuilles met
doeken en lapjes die geheel met blauwe kraaltjes bestikt zijn. Verder een
aantal keurig opgevouwen, soms zelfs nog in cellofaan of plastic verpakte
sarongdoeken. Voor de rest is de tas gevuld met taroknollen, groente, wat gebruiksvoorwerpen
en een slaperige baby. De rechtop in haar tas gestoken
slaapmat dient het kind tot bescherming en ruggesteun. Om haar heupen draagt
zij een brede bussel gevlochten koordjes van een vaalrode kleur. Haar schaamdoek
is donkerblauw.
Vanuit de tegenovergestelde richting nadert eveneens een echtpaar. Een van de
mannen gaat opzij van het pad staan en terwijl de ander hem passeert pakt hij
hem even bij de pols en zegt:
"namo mío" = waar ga je heen
"tamo say" = niets bijzonders
"mèn" = tot ziens
"mèn" = tot ziens
De twee vrouwen kijken elkaar vanonder de gefronste wenkbrauwen een moment
aan:
"namo mío" = waar ga je heen
"tamo Kostuas" = ik ga naar (het dorp) Kostuas
"é é" = ja ja
"mèn" = tot ziens
Zodra het eerste echtpaar een eindje weg is, zegt de tweede vrouw:
"ray mamo mechoch po Kostuas" = zij gaan naar Kostuas om (ceremoniële)
doeken te verzamelen.
"é é" = ik begrijp het.
Dit dagelijks voorkomende tafereel is karakteristiek. Mensen trekken van dorp
naar dorp en van tuin naar tuin in verband met transacties van ceremoniële
waardegoederen, meestal doeken die vanwege hun Indonesische herkomst k a i n
t i m u r genoemd worden.
De man draagt de zeldzaamste en meest waardevolle doeken bij zich. De vrouw
sjouwt een hoeveelheid minder kostbare doeken en andere ruilgoederen.
Mannen geven elkaar weinig of geen informatie over hun doekenzaken, tenzij
het zeer naaste verwanten betreft. Vrouwen zijn soms wat mededeelzamer.
Van jongs af aan went iedereen eraan dat volwassenen een belangrijk deel van
hun tijd, aandacht en gesprekken besteden aan onderhandelingen en regelingen
met betrekking tot de circulatie van ceremoniële waardegoederen.
De mensen van de Ayfat maken onderscheid tussen enerzijds po ro posé= de
163