mensen van de ayfat - Stichting Papua Erfgoed

More documents

Recommendations

Info

puntige stokken in de aarde. Toen zij na verloop van ongeveer een kwartier terugkeerden toonden zij bij het licht van een zaklantaarn de met rode kleurstof besmeerde punten van de stokken. Ter verklaring legde men uit dat overal waar musyuoch voorbijgaat druppels bloed op de aarde vallen. De medicijnmannen hadden met hun stokken in de bloeddruppels gestoken. Nadat zich dit tafereel nog twee maal herhaald had vertrokken weer enige medicijnmannen, naar men zei om een krachtdadig mengsel te maken dat musyuoch zou aantrekken. Tegen zonsopgang klinkt opeens weer de nagebootste roep van de vogel en onder aanvoering van de medicijnmannen die nog onder het afdak achtergebleven waren rent ieder met zijn belezen bladeren in de hand of in het haar in de richting van de rivier. Voor hen uit rent een van de medicijnmannen die geheel met rode stof besmeerd is. Achter de hollende mensen volgden de met kralen en sieraden en zwarte schaambedekking getooide medicijnmannen die met langwerpige rode bladeren = tach asíe en brandnetelbladeren = afa kapes waaraan rode kleurstof zit op de rug van de mensen slaan. De schreeuwende en buitelende rode man duikt in de rivier en spat als een wilde om zich heen. Op de oever verdringen zich de dansende en gillende mensen. Dan duikt de rode man onder water en duikt verder weer op, gewoon als een donkere mens, geen spoor van de rode kleurstof nog op zijn lichaam. Gezamelijk trekt men weer terug naar de tuin waar het gezin van de overledene en de naaste verwanten in het huis achtergebleven zijn. Terwijl het al wat lichter begint te worden steken de medicijnmannen het huis in brand. Zo te zien springen alle mensen naar buiten, maar op het moment dat de vlammen al langs alle wanden lekken springt opeens een man met een zwarte lendedoek en zonder sieraden naar buiten en rent in de richting van de rivier. Onmiddelijk zet iedereen de achtervolging in onder het schreeuwen van po kenu, po kenu = duister ding. Ook hij duikt in het water en wanneer hij weer tegen de oever op klimt schijnt opeens de ceremonie afgelopen te zijn. Alle aanwezigen zoeken in de tuin naar voedsel en in de haastig aangelegde vuurtjes worden taroknollen, cassave en mais geroosterd. Ondertussen legt een van de medicijnmannen mij uit dat de rode kapes die ik zag musyuoch was die nu in de rivier afgekoeld en verdwenen is. Po kenu was volgens hem de kapes van de overledene die nog in het huis achtergebleven was. Ook deze was nu voorgoed naar saweron = het verblijf van de vooroudergeesten verdwenen. Na het eten trokken de meeste mensen naar atuoch seka on = de plaats waar volgens traditie doeken geruild worden. Daar worden alle rechten en verplichtingen van de overledene inzake de doekenruil geregeld. Tevens ontvangen de medicijnmannen uit Yarat doeken voor hun verleende diensten. Naderhand vertelde een van de medicijnmannen dat telkens wanneer iemand op een onverklaarbare wijze, dat wil zeggen niet door po fit of kapes, om het leven komt, musyuoch op deze wijze verdreven wordt. 127
IV DE SOCIALE ORGANISATIE l Begrippen In de eerste fase van mijn onderzoek liet ik mij nog al te zeer leiden door een model van sociale organisatie dat gebaseerd is op vrij statische en duidelijk bepaalde groepen en subgroepen. De gegevens die ik verzamelde hadden dan ook betrekking op de criteria voor het toebehoren tot de diverse groeperingen. De bewoners van het centrale heuvelland van de Vogelkop onderscheiden locale geslachten of zoals Sahlins noemt 'territorial clans' (1). Het betreft groeperingen waarvan de leden zich bewust zijn dat zij gezamelijk een territoriilm bezitten. De benaming van de groep is identiek met de benaming van dat territorium. De meeste volwassen mannen van de groep leven op eigen grondgebied. Een gemeenschappelijke afstamming van alle leden valt niet te demonstreren en in de praktijk baseert men het lidmaatschap eenvoudigweg op het feit dat iemand een kind is van een man van de territoriale clan. Enkele van deze clans kennen een twee- of driedeling op basis van een nadere gebiedsaanduiding. Ook binnen deze territoriale subclans kunnen de leden geen gemeenschappelijke afstamming aantonen. Verspreid over het territorium leven kleine groepen verwanten die ik territoriale lineages zou willen noemen. Deze lineages bestaan uit een aantal mannelijke, traceerbare bloedverwanten met hun gezinnen. Meestal leven er in de groep nog een aantal personen die ooit bij de kern van de lineage aansluiting vonden. Voor de periode van de dorpsvorming leefden deze kleine verwantengroepen in naburige tuinen of gezamelijke tuincomplexen. Nu, enkele decennia na de dorpsvorming, blijkt uit de ligging van de tuinen en uit de samenstelling van de tuincomplexen dat dit samenlevingspatroon nog vrijwel onveranderd bestaat. In de dorpen vinden we een meer of minder groot aantal van deze lineages bijeen. Hun gezinswoningen staan dicht bij elkaar en bij voorkeur in de nabijheid van hun eigen grondgebied of het pad dat daarheen voert. Aldus weerspiegelt de structuur van het dorp in grote lijnen de structuur van de verdeling van de clangronden. Zowel in het dorp als in de voedseltuin hebben de meeste gezinnen een eigen woning. Meer dan de helft van de gezinnen heeft een of enkele verwanten in hun woning opgenomen. Gaandeweg mijn onderzoek werd het mij steeds duidelijker dat het groepenmodel van de sociale organisatie van beperkte waarde is bij een poging om de dynamische en interactionele aspecten zoals ceremoniële ruil, huwelijksregeling, macht, sociale nabijheid en distantie te verduidelijken. De reconstructie van het verwantschapssysteem en vooral het onderzoek naar de functionele betekenis van het syteem leerden mij dat ik de dynamische aspecten ook niet binnen dat kader op een bevredigende wijze kon verhelderen. Steeds weer stuitte ik op het gegeven dat deze mensen veelvuldig opereren in een veel wijdere kring van relaties dan die van de directe verwanten. In de derde fase van mijn onderzoek was ik erop gericht om een beeld te vormen van de relaties die voor het individu met het oog op zijn diverse belangen van betekenis zijn. Ik trachtte verwanten, vrienden en niet-vrienden tot en met vijanden in concentrische cirkels rondom Ego te plaatsen, en wel op een continuüm van sociale nabijheid en distantie. Ik ontmoette daarbij veel problemen, vooral waar het de gevarieerde belangen van Ego betrof. Tijdens het uitwerken van mijn onderzoeksmateriaal maakte ik kennis met de analyse van sociale organisatie in termen van network, Ego-cell, partial network, action set, coalition en dergelijke (2). Met toenemende spijt dat ik tijdens mijn onderzoek nog niet met deze benadering vertrouwd was, begon ik mijn veldwerkgegevens met nieuwe ogen te bezien. Inmiddels ben ik ervan over- 129
Page 2 and 3:
PROMOTOR: PROF. DR. A.A. TROUWBORST
Page 4 and 5:
Aan: Charlotte en de mensen van Aya
Page 6 and 7:
Het onderwijs Twee culturen 7 Verwa
Page 10 and 11:
VERANTWOORDING Deze ethnografie is
Page 12 and 13:
I HET AYAFATGEBIED 1 De topografisc
Page 15 and 16:
Dit geldt niet alleen voor de mense
Page 17 and 18:
ontstond de behoefte aan een stabie
Page 19 and 20:
kingssamenstelling in het totale ge
Page 21 and 22:
Aanvankelijk vonden de meeste conta
Page 23 and 24:
vragen of hun aanwezigheid gewenst
Page 25 and 26:
ied uitbreidt tot de omgeving van d
Page 27 and 28:
sie gefinancierd worden, komen snel
Page 29 and 30:
II MIDDELEN VAN BESTAAN EN MATERIEL
Page 31 and 32:
door in de tuin of in huis, waar zi
Page 33 and 34:
Owe ara = de pinangboom waarvan de
Page 35 and 36:
slaapmatten en regencapes van te ma
Page 37 and 38:
plaats. Een aantal mannen bouwt aan
Page 39 and 40:
tussen de takken van een niet al te
Page 41 and 42:
melk en suiker. Deze artikelen kope
Page 43 and 44:
Ayawasi wel zoveel geld in omloop d
Page 46 and 47:
uit. Ik weet dat het meermalen gebe
Page 48 and 49:
Het gat, kayach genaamd dekt men af
Page 50 and 51:
naam metach jamon. Hij zou vele men
Page 52 and 53:
Dieren spelen in het leven van de A
Page 54 and 55:
het geweer geïnspireerd is (fig. 9
Page 56 and 57:
len konden komen omdat zij zelden o
Page 58 and 59:
58 figuur 13 faroch schenkbakje (sc
Page 60 and 61:
dorpsvorming. Meermalen per jaar bo
Page 62 and 63:
waaruit men met het kapmes of de bi
Page 64 and 65:
figuur 20 amach modern = moderne do
Page 66 and 67:
wen bamboe. Wie in het duister het
Page 68 and 69:
68 figuur 22 pref = mondharpje (sch
Page 70 and 71:
figuur 23 sieraden opgeborgen dat e
Page 72 and 73:
geruild. Het al dan niet dragen van
Page 74 and 75:
einde enkele gele veertjes die door
Page 76 and 77: Het verzuim onder de houtbewerkers
Page 78 and 79: III L E V E N E N S T E R V E N 1 O
Page 80 and 81: in. Wie over weinig vitale energie
Page 82 and 83: men erop dat kapes zal komen wannee
Page 84 and 85: evolkingsgroepen leeft echter preci
Page 86 and 87: Hoewel het Nederlandse bestuur krac
Page 88 and 89: telden enkele jonge mannen mij eens
Page 90 and 91: tijd geen zwaar werk doet. Er is ge
Page 92 and 93: Wanneer men een vervelend gevoel of
Page 94 and 95: Nauwkeurig spreken de medicijnmanne
Page 96 and 97: holte waaruit het bloed tevoorschij
Page 98 and 99: Om de strijd tussen goedwillende en
Page 100 and 101: Brandwonden komen vaak voor, vooral
Page 102 and 103: vallen en misverstanden. Voor de me
Page 104 and 105: lijk overschot door de vrouwen nog
Page 106 and 107: van het lichaam halen en hun gezich
Page 108 and 109: Een van de vrouwen was kinderloos e
Page 110 and 111: maakt. Twee maal hakten zij een boo
Page 112 and 113: Op basis van mijn eigen waarneminge
Page 114 and 115: sen op de wijze die men in de kusts
Page 116 and 117: wijst naar alle spreuken, middelen
Page 118 and 119: po fit = vernietigende middelen, di
Page 120 and 121: ken. Er was ook een jonge man die n
Page 122 and 123: De toegangspaden naar het initiatie
Page 124 and 125: De sieraden worden afgelegd behalve
Page 128 and 129: tuigd dat begrippen als netwerk en
Page 131 and 132: Turot, terwijl zij hun grondgebied
Page 133 and 134: gaven er de voorkeur aan om in de r
Page 135: len betreft het mannen voor wie een
Page 138 and 139: de diverse groepen oplaaiden. Aldus
Page 140: De clan Fatie telt in Ayawasi 33 le
Page 144 and 145: gesloten bij een clanfragment waari
Page 146 and 147: meestal terwijl hij het trapje van
Page 148 and 149: Afgezien van het primaire motief hu
Page 150 and 151: enigzins aan aan de gewoonte om de
Page 156 and 157: De keuze ligt voor de hand en de to
Page 158 and 159: vraag naar de toegevoegde -t in de
Page 160 and 161: ij de voorbereiding van een huwelij
Page 162 and 163: dingen van het verre verleden, ook
Page 164 and 165: wisselen van het hart. De ruilgoede
Page 166 and 167: and gedragen, zowel door mannen als
Page 168 and 169: De goederen mogen ook weer niet té
Page 170 and 171: voldoende getoond hebben. Een jonge
Page 172 and 173: jongen en het meisje op dat ana mak
Page 174 and 175: e transacties dusdanig te beïnvloe
Page 176 and 177:
leiders van de bruidgevers doen het
Page 178 and 179:
l a k i = de zijde van de man. Na a
Page 180 and 181:
tie. Zij wachten af en berekenen hu
Page 182 and 183:
lijk en vanwege het feit dat de man
Page 184 and 185:
Blijkt een huwelijk na verloop van
Page 186 and 187:
den te stellen. Daarnaast hebben zi
Page 188 and 189:
tingen lieten zij ongemoeid. Tijden
Page 190 and 191:
8 Stagnatie in de ruil. Hoewel iede
Page 192 and 193:
nietigende werking wordt toegeschre
Page 194 and 195:
Dergelijke feesten worden, naar men
Page 196 and 197:
10 Transacties, macht en sociale or
Page 198 and 199:
Met een mengsel van vrees en bewond
Page 200 and 201:
ten voorkomen dat de overledenen in
Page 202 and 203:
po tekíf = deskundige op het gebie
Page 204 and 205:
heeft immers niet alleen met zijn e
Page 206 and 207:
worden grote paniek veroorzaken. Oo
Page 208 and 209:
van de bevolking getwijfeld mag wor
Page 213 and 214:
BIJLAGE III Besluitenlijst van de v
Page 215 and 216:
14 Barang siapa menarik kembali kep
Page 217 and 218:
SUMMARY This ethnographic study is
Page 219 and 220:
ICHTISAR Studi etnografi ini berdas
Page 221 and 222:
GERAADPLEEGDE LITERATUUR Adatrechtb
Page 223 and 224:
Goffman, Erving 1955 On Face Work:
Page 225 and 226:
Murdock, G.P. 1949 Social Structure
Page 227 and 228:
Zegwaard, G.A. 1959 Headhunting Pra
show all

mensen van de ayfat - Stichting Papua Erfgoed

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?