mensen van de ayfat - Stichting Papua Erfgoed

holte waaruit het bloed tevoorschijn komt. Wonden worden afgedekt met po tafum
= bladeren "die het binnenste beschermen".
In geval van kies- of tandpijn maakt de medicijnman een incisie in het tandvlees.
Met een botje of een stokje probeert hij vervolgens de kies of tand los
te wrikken.
Wanneer er sprake is van een crisissituatie, dat wil zeggen wanneer de patiënt
dreigt te sterven, wegkwijnt, buiten bewustzijn raakt of zeer hoge koorts heeft,
zoeken zijn verwanten en vrienden de oorzaak in de gramschap van de voorouders
of de werking van al eerder genoemde letale krachten. Dat is het geval bij de
genoemde ziektes saus en wafir, maar ook bij de ogenschijnlijk onschuldige
kwalen die na lange tijd nog niet verdwenen zijn. Men gaat zich dan vragen
stellen over de mogelijke inwerking van dodelijke krachten.
Naast de waarneming van het lichaam, het gedrag, de uitwerpselen, de temperatuur,
de veerkrachtigheid van de haren, enzovoorts, doet men uitvoerig onderzoek
naar het recente verleden van de patiënt: wat heeft hij gegeten en gedronken,
waar sliep hij en met wie, droomde hij en zo ja, wat, met wie heeft hij
de laatste tijd contact gehad, met wie had hij conflicten, met wie ruilde hij
doeken, wie zijn zijn schuldeisers, wie zijn hem doeken schuldig, wie zouden
zijn vijanden kunnen zijn, heeft hij verzuimd bepaalde verplichtingen na te
komen, heeft hij taboes overtreden, is er een kapes fane-vrouw in zijn nabijheid
geweest, welke voorouders zouden ontevreden over hem kunnen zijn, enzovoorts
.
Tijdens uitvoerige beraadslagingen over deze vragen groeit geleidelijk een
consensus onder de betrokkenen over de diagnose omtrent de letale krachten die
verantwoordelijk geacht moeten worden voor de crisissituatie waarin de patiënt
verkeert. Bij de interpretatie van alle waargenomen feiten spelen de medicijnmannen
een zeer belangrijke rol. Zij zijn immers op bijzondere wijze ingewijd
in het begrip van en het verkeer met de vooroudergeesten en zij zijn bij uitstek
op de hoogte van de letale krachten die tot de crisissituatie geleid
hebben. Opmerkelijk is dat zij hun diagnose niet alleen baseren op de symptomen
van de ziekte en de existentiële situatie van de patiënt, maar ook op min
of meer synchrone verschijnselen en gebeurtenissen in de na tuur en de samenleving.
Abnormaal gedrag van een dier, opmerkelijke veranderingen van het
weer, nalatigheden van willekeurig wie in de samenleving, beelden uit dromen
en ogenschijnlijk onopvallende gebeurtenissen kunnen mede de richting van hun
diagnose bepalen. In de gestelde diagnoses meen ik drie categorieën te kunnen
onderscheiden:
l De inwerking van letale krachten op de patiënt wordt toegeschreven aan
kwaadbedoelde manipulatie door mensen. Over de meest voorkomende vorm daarvan
ray mim po fit = de mensen zenden bijtende middelen, gaan vele verhalen.
Het zenden van bijtende middelen schijnt een exclusieve vaardigheid
van medicijnmannen te zijn. Ieder van hen zou zijn eigen specialiteiten
hebben, die vooral gebaseerd zijn op zijn specifieke wijze van belezen. De
kracht van de gebruikte middelen is niet los te denken van de medicijnman
die beleest. Voor de bereiding van po fit dat in het Indonesisch met r a -
c u n = gif, wordt aangeduid, kan van alles gebruikt worden: haren, nagels,
uitwerpselen, etensresten, kledingstukken, persoonlijke voorwerpen, kortom
alles wat in nauw contact met het slachtoffer staat. De techniek van
manipulatie bestaat erin iemands eten te belezen zonder dat hij dat ziet
of in het belezen van een klein stukje van de bovengenoemde voorwerpen, dat
men vervolgens in het voetpad of onder het huis begraaft. Ook kan men de
belezen materie van onder de nagels naar het slachtoffer toe schieten.
Zeer vreemde verhalen gaan er over mensen die hun po fit als een vlo kunnen
laten springen zodat het slachtoffer vrijwel geen kans tot ontwijken
zou hebben.
97