mensen van de ayfat - Stichting Papua Erfgoed

waaruit men met het kapmes of de bijl voorzichtig de bast rondom de boom loswrikt.
De nog ronde boombast wordt platgetrapt, waarbij veel scheuren optreden,
en boven het vuur gelooid. Daarna worden de stukken bast met bamboestroken
en rotanstrippen tegen de staanders van het huis bevestigd. De vele kieren
zorgen voor ventilatie en een goede uitkijk. Aan een van de korte zijden
van het huis spaart men vanaf een hoogte van 30 centimeter van de vloer tot
aan het dak een opening uit van ongeveer 60 centimeter. Voor deze opening die
de enige toegang tot de woning vormt, plaatst men een schuine boomstam met inkervingen
= ara parit als trap.
De beide schuin aflopende dakzijden = manaf laat men ongeveer 80 centimeter
buiten de zijwanden uitsteken om te voorkomen dat de regen bij windvlagen door
de kieren naar binnen zou slaan.
Soms plaatst men de voorzijde van de woning, met de opening dus, een meter
naar binnen zodat er een overdekte veranda = sisiyet ontstaat.
De bouw van een dergelijk amach worá kan soms maandenlang duren. Zodra er
weer wat materiaal is, bouwt men weer een stukje verder. Zolang het huis niet
gereed is bivakkeert het gezin in de tuin onder ana worá (fig. 18) = een afdak
van wat stokken en bladeren, meest materiaal van een oud huis.
figuur 18 ana worá = afdak in de tuin
Tijdens de aanleg van speciale tuinen die een ceremoniële betekenis hebben
(zie hoofdstuk V), verblijven de deelnemers met hun gezinnen onder een groot
zadelvormig afdak = sepiach. Er zijn geen zijwanden of slechts aan één zijde.
Tussen de bamboematten die als vloerbedekking op de kale aarde gelegd zijn,
bevinden zich enkele vuurplaatsen. Na de afsluiting van de omheining en de
aanplant bouwt men een aantal amach worá = tuinwoningen verspreid over het
grote tuinoppervlak.
In het dorp trof ik drie typen huizen aan. Binnen elk type komen variaties in
afmetingen en inrichting voor. Het eerste type dat amach achrifir, amach yoro
of d a p u r = keuken genoemd wordt, verschilt slechts in hoogte van het
reeds beschreven amach worá = tuinhuis. De vloer ligt op hooguit een meter
62