mensen van de ayfat - Stichting Papua Erfgoed

tingen lieten zij ongemoeid.
Tijdens de onderhandelingen, die na ongeveer een week via bemiddeling op gang
kwamen en die in totaal dertien dagen duurden, bleef de stemming zeer explosief
en iedereen hield voortdurend de wapens bij de hand. Later, toen uit de
discussies taleek dat de inwoners van Ayawasi een ouderwetse wraakactie verwacht
hadden, wezen de onderhandelaars uit Komurkek er nogal verontwaardigd
op dat zij dit soort praktijken al lang afgezworen hadden. In het verloop van
de onderhandelingen legden de bruidgevers sterke nadruk op het feit dat de
man zijn vrouw dikwijls beledigd en geslagen had en dat hij aanhoudend gedreigd
had met een tweede huwelijk. Zij roemden de kwaliteiten en de trouw van de
overleden verwant en omdat het volgens hen overduidelijk was dat de echtgenoot
in zijn verplichtingen tekort geschoten was, eisten zij snelle restitutie van
de collectie rura. Bovendien eisten zij genoegdoening in de vorm van een zestal
doeken en minstens twee varkens voor het feit dat zij door de situatie beschaamd
geworden waren.
Aanvankelijk eisten zij zelfs de kain p u s a k a maar op deze eis werd
zeer beslist negatief gereageerd met de opmerking dat het hier zelfmoord en
geen doodslag betrof.
Alle eisen van de bruidgevers werden in eerste instantie door de bruidnemers
afgewezen met de kinderloosheid van de vrouw als voornaamste argument. Ook
werd aangevoerd dat de vrouw de laatste tijd op nogal onzorgvuldige wijze
doeken van haar man in circulatie gebracht had, zonder hem daarvan op de
hoogte te stellen. De bruidnemers eisten restitutie van de fato.
Na vele en lange onderhandelingen, die op een open plaats midden in Ayawasihoog
gevoerd werden, kwam het volgende compromis tot stand de huwelijkscollecties
zouden belden gedeeltelijk, maar wel op korte termijn gerestitueerd
worden. De bruidnemers overhandigden bovendien direct vijf waardevolle doeken,
twee volwassen varkens en vier meter rode textiel. Voor de schade aan
huizen en tuinen aangericht werd geen genoegdoening gegeven.
Interessant is nog dat de bruidnemers in een bepaalde fase van de onderhandelingen
meedeelden, dat zij binnen twee weken een aantal doeken en twee varkens
ter beschikking zouden hebben. Toen de bruidgevers hierop nogal spottend
hun twijfel over een dergelijke toezegging naar voren brachten, stak de woordvoerder
van de bruidnemers woedend zijn kapmes in het zand. Op slag was iedereen
stil. Na een half uur overleg binnen de belde partijen werd het gesprek
voortgezet.
Naderhand vertelde de man mij dat hij met dit alom bekende gebaar liet weten,
dat er oorlog zou zijn tussen beide partijen wanneer hij en de zijnen de gedane
belofte niet gestand zouden doen.
Naderhand vertelden oudere informanten mij dat een dergelijk hoogtepunt in de
onderhandelingen vroeger veel vaker voorkwam en dat er in veel gevallen inderdaad
oorlog op volgde. In een situatie als die van de vrouw die zelfmoord
pleegde zouden voor de komst van bestuur en missie zeker doden gevallen zijn.
Telkens weer legde men er de nadruk op dat alle partijen nu geleerd hadden
om ernstige zaken via onderhandeling en doekentransactie met elkaar te regelen.
"Vroeger, toen wij nog k a f i r (=ongelovig) waren doodden wij mensen
en aten wij mensen. Nu willen we dat niet meer'. Op kritieke momenten bleek
de vrees dat deze of gene opeens weer zou terugvallen in de oude praktijken
duidelijk aanwezig. In woede dreigden sommigen wel eens om weer een traditionele
wraakactie uit te voeren.
Wat de onderhandelingen meestal zeer gecompliceerd maakt, zeker voor een buitenstaander,
is dat de betrokkenen van weerszijde gebruik maken van de situatie
om tal van oude zaken weer eens naar boven te halen. Bij de zelfmoordzaak
van de kinderloze vrouw werden vroegere vechtpartijen, een plundering
van tuinen door jongelui van meer dan een jaar geleden en een geval van diefstal
uit het verre verleden en vele reeds lang slepende restitutiekwesties
190