mensen van de ayfat - Stichting Papua Erfgoed

Direct na de oorlog hervat de oliemaatschappij haar werkzaamheden en de uitvoer
van diverse producten komt weer op gang. In 1948 wordt te Inawatan een
'verbruiks- en productiecoöperatie' opgericht die twee jaar daarna al weer
wordt opgeheven. In 1950 vestigt zich een landbouwkundig ambtenaar te Ayamaru.
Nadat door de aanleg van een dam voor voldoende hoge waterstand gezorgd is,
kunnen toestellen van de Marine Luchtvaartdienst en de NNGPM op de Ayamarumeren
landen.
In 1954 wordt te Teminabuan weer een coöperatie opgericht met filialen in
Aytinyu en Fuoch. Het is vooral door het laatste filiaal dat ook de bewoners
van het zuidelijke Ayfatgebied bij de harshandel betrokken raken. In de volgende
jaren neemt de harshandel steeds meer toe en zij vormt tegen 1963 voor
de mensen van het binnenland die niet voor loonarbeid naar de kust kunnen of
willen gaan, een belangrijke mogelijkheid om aan geld en goederen te komen.
In 1963 klapt de harshandel, voornamelijk door een sterke prijsdaling op de
wereldmarkt, volkomen in elkaar. De teleurgestelde bevolking schrijft deze
ontwikkeling toe aan de bestuursoverdracht.
Door het vertrek van vrijwel alle Nederlandse ondernemingen is er in de eerste
jaren na 1963 weinig werkgelegenheid meer. Pas in 1969 komt de handel en
nijverheid weer goed op gang en vanaf dat moment trekken weer mensen voor korte
of lange tijd vanuit het binnenland naar de krottenwijkjes van de kustplaatsen.
Ik vermeldde al dat de invoering van onderwijs gelijke tred hield met de vorming
van dorpen en dat zendelingen en na 1949 ook missionarissen een grote
rol speelden in deze ontwikkelingen.
Voor wat het Ayfatgebied betreft heeft de competitie tussen missie en zending
om zoveel mogelijk mensen onder hun invloedssfeer te brengen zeker bijgedragen
tot versnelling van dit proces. Wederzijds worden in grote haast jonge
mannen tot catechist opgeleid. Veelal hebben zij niet meer dan basisonderwijs
gevolgd en eenmaal in het pas ontstane dorp geplaatst weten zij doorgaans niet
veel meer te brengen dan een aantal christelijke gebeden, het alfabet en wat
rekenen.
De problemen van het onderwijs hangen nauw samen met de moeizame overgang van
verspreide naar dorpsgewijze levensvorm die de bevolking in deze jaren maakt.
Niet alle traditionele leiders zijn direct ingenomen met de nieuwe ontwikkelingen.
Sommigen ervaren elke inmenging van vreemdelingen als een bedreiging
voor hun eigen machtspositie. Anderen daarentegen zien juist een kans om hun
positie te versterken.
De nieuwe dorpen, en daarmee ook het onderwijs, vertonen in die jaren weinig
stabiliteit. In geval van conflict, ziekte en dood keert de bevolking uit angst
weer voor lange tijd terug tot hun vroegere verspreide woonwijze. De absentie
op de scholen is zeer hoog en de positie van de jonge catechisten, die aanvankelijk
allen van een ander taal- en cultuurgebied afkomstig zijn, is dan ook
verre van gemakkelijk. Zo zij al geen tegenwerking van de traditionele leiders
ondervinden dan komen zij toch meestal snel in conflict met de dorpsbewoners
vanwege het straffen van schoolkinderen, hun eigen ongeoorloofde sexuele relaties
waartoe zij dikwijls door de jonge dames worden uitgelokt of omdat zij
zich teveel bemoeien met dorpsaangelegenheden.
Deze catechistenschooltjes worden gefinancierd door missie en zending. Pas
wanneer het dorp enige stabiliteit vertoont en de absentie binnen bepaalde
perken blijft, kan een school voor erkenning en subsidiëring door het bestuur
in aanmerking komen. Voortbouwend op hetgeen onder het Nederlandse bestuur,
vooral in de laatste jaren bereikt was, worden de onderwijsvoorzieningen in
Irian na de bestuursoverdracht van 1963 snel uitgebreid. Het beleid is erop
gericht om alle kinderen, ook in het binnenland, in de gelegenheid te stellen
minstens 3-jarig basisonderwijs te volgen. Dit beleid komt tegemoet aan de
werkwijze van de missie. Een aantal dorpsscholen, die tot dan toe door de mis-
25