mensen van de ayfat - Stichting Papua Erfgoed

het overlijden van haar ouders normaal gesproken een groot deel van de erfenis
krijgt.
Is de genealogische positie de absolute voorwaarde om popot te worden, om
popot te blijven zijn een aantal persoonlijke kwaliteiten onmisbaar.
Allereerst moet de persoon in kwestie een zeer goed geheugen hebben. Geen enkele
popot kon mij een getal noemen van de doeken die hij onder zijn beheer
had. Op mijn vraag in die richting begonnen zij meestal op te noemen in welke
dorpen en in welke clans hun doeken in omloop waren. Na enig aandringen kreeg
ik een popot zover dat hij de namen ging opnoemen van personen aan wie hij
ooit doeken gegeven had. Door de snelheid waarmee hij dat deed was exacte telling
niet mogelijk. Bij tweehonderd ben ik opgehouden met tellen. Hij ging nog
enige tijd door en opmerkelijk daarbij was, dat hij bij een aantal mensen ook
kon zeggen welke categorie doek hij gegeven had. In die gevallen betrof het
doeken uit de waardevolste categorieën. Gevraagd naar de gevallen waarin hij
geen doeken noemde, antwoordde hij: kain timur lain = andere
doeken.
Behalve deze gegevens moet de popot ook de genealogische opbouw van zijn eigen
clan en van de clans met wie hij zaken doet vrij nauwkeurig kennen. Dat
de genealogische kennis geen doel op zich is, maar fungeert als basis voor
berekening in het doekenbeleid blijkt uit het feit dat zelfs de popot vrijwel
niets meer weet van mensen die buiten zijn doekenbereik zijn gekomen. Bij
de verzameling van genealogische gegevens kreeg ik meermalen te horen h l -
lang d i Karon = verdwenen in het Karongebied, of p i n d a h
ke pantai = vertrokken naar de kust. Echter niet van alle veraf wonende
mensen vervaagde de kennis. Zolang er nog doekenrechten of doekenverplichtingen
in het spel waren bleek ook de genealogische kennis bij de tijd.
De popot moet een levendige opmerkingsgave bezitten om alle ontwikkelingen in
het doekenverkeer en vooral ook in de sociale verhoudingen tijdig in hun juiste
proporties en gewicht te kunnen signaleren. Daarbij moet hij een beheersing
aan de dag leggen omdat een impulsieve, ontijdige of ongeproportioneerde tussenkomst
niet alleen zijn doekenpositie maar ook het gezag dat hij geniet zou
kunnen schaden.
Opvallend is dat ray popot tijdens onderhandelingen, conflicten en dorpsvergaderingen
aanvankelijk een bescheiden en overwegend luisterende houding innemen.
Pas wanneer de fase van besluiten aangebroken schijnt staat de popot
op en deelt kort en zeer zelfverzekerd mee wat zijn standpunt is.
Om op het juiste moment op de juiste manier te kunnen optreden, dat wil zeggen
zodanig dat de tussenkomst als gezaghebbend door de aanwezigen aanvaard
wordt, vereist ongetwijfeld een intelligent doorzicht in velerlei situaties.
De popot maakt mensen van zich afhankelijk door hen doeken te verstrekken wanneer
zij daarom vragen. Daarmee verwerft hij zich evenzo vele malen het recht
om, wanneer hem dat goeddunkt, een tegenprestatie te eisen. Een popot spreekt
van ku semé = mensen aan wie ik doeken gegeven heb. Hij beschouwt ze als 'zijn
mensen' of 'zijn mannen'.
De popot echter zou geen enkele basis voor zijn macht hebben wanneer niet telkens
mensen aan hem om doeken komen vragen. Het is zaak voor elke popot om
door souplesse, vrijgevigheid en diplomatie mensen aan zich te binden. Hij kan
niet louter afwijzend op verzoeken blijven reageren zonder het gevaar te lopen
dat zijn mensen zich tot andere ray popot gaan wenden, daarmee de potentiële
kracht van die andere sleutelfiguren in de doekenwereld vergrotend.
Toch moet de popot ook kunnen weigeren en voet bij stuk houden wil hij het
doekenbeleid dat hem als het juiste voorkomt ook inderdaad kunnen uitvoeren.
Indien hij op enig moment doeken nodig heeft moet hij die met kracht en onverzettelijkheid
van zijn mensen terugeisen. Fysieke kracht en verbale brutaliteit
kunnen hem daarbij helpen.
199