mensen van de ayfat - Stichting Papua Erfgoed

po tekíf = deskundige op het gebied van vernietigende en beschermende krachtdadige
middelen. Doordat de leiders in deze hoedanigheid in staat geacht worden
om de stem van de voorouders te verstaan, kwade krachten te verdrijven,
gebeurtenissen te interpreteren, vernietigende krachten aan te wenden en desgewenst
bescherming tegen dergelijke krachten te bieden, is deze combinatie
van groot belang in de macht die de popot in feite uitoefent. Niet alleen
voor hulp in doekenzaken maar ook voor het algehele welzijn voelen mensen
zich afhankelijk van hun popot. Bij ziekte, ongeluk en tegenspoed raadpleegt
men hem en hij kan maatregelen afkondigen die ertoe moeten leiden dat de onheilbrengende
krachten zich zullen afwenden.
Hoewel men dit zou kunnen verwachten, blijkt uit niets dat de popot de twee,
gedurende een bepaalde periode drie, zusters in het hospitaal te Ayawasi als
concurrenten zou zien. Net als ieder ander wenden de popot zich in voorkomende
gevallen tot deze verpleegkundigen. Wat betreft de hulpverlening aan de
dorpsbewoners geldt dat de popot en de zusters in een aanvullende relatie gezien
worden. Zieke mensen van Ayawasi wenden zich in de meeste gevallen eerst
tot de zusters. Blijkt na verloop van tijd dat geen genezing optreedt dan
gaat men naar de medicijnman. Indien ook deze geen snel herstel weet te bewerkstelligen
dan gaat men weer naar het hospitaal. Vele informanten kwamen
tot de nuchtere constatering dat, gezien het feit dat er nog steeds mensen
ziek worden en sterven, niet bewezen was dat de geneeskunde van de zusters
beter was dan die van de popot. Eén popot hield het er op dat er in het hospitaal
meer mensen kwamen te overlijden dan in zijn huis.
De ray mechar = medicijnmannen zijn zich er duidelijk van bewust dat de zusters
absoluut geen macht hebben op het terrein van de beïnvloeding van de
krachten die volgens hen ziekte en dood veroorzaken. Het is juist op dit terrein
dat hun hoedanigheid als medicijnman en sleutelfiguur in de doekenzaken
elkaar raken. Immers, door de doekencirculatie te stimuleren en door de verplichtingen
jegens de overledenen na te komen, kunnen de popot het getij van
de onheilbrengende krachten doen keren.
Hoewel de activiteiten van de zusters op een voor de popot minder belangrijk
niveau raakvlakken hebben met de activiteiten van de medicijnman is de machtspositie
van de leiders niet in het geding.
11 De betekenis van de ceremoniële ruil.
Alle transacties van ceremoniële goederen blijken samen te hangen met de belangrijkste
gebeurtenissen in de levenscyclus van een mens: geboorte, huwelijk
en overlijden.
Hoewel het particulier initiatief, met name van de popot, een grote rol speelt,
worden de ruilactiviteiten eerst en vooral 'noodzakelijk' gemaakt door het natuurlijk
verloop van deze gebeurtenissen.
Gevraagd naar de motivatie tot alle bedrijvigheid, moeite en spanningen die
met de transacties samenhangen, antwoordde men met een verwijzing naar een
kind dat pas geboren was, een verwant die wilde trouwen of een persoon die
onlangs gestorven was. Toen ik eens tegen een popot opmerkte dat geboorte,
huwelijk en dood toch ook wel zonder doeken mogelijk zijn, reageerde hij met:
"bij andere mensen kan dat; hier kan dat niet". Door mensen die ooit enige
tijd buiten hun eigen cultuurgebied geleefd hadden werd wel eens opgemerkt
dat alle doeken zouden verdwijnen zodra "ieder een salaris" zou ontvangen.
Binnen het traditionele bestel achtte men dat niet mogelijk.
De ceremoniële transacties zijn vooralsnog een vaststaand gegeven, zij het
dan dat ontmoetingen met mensen van andere culturen hier en daar iets van de
vanzelfsprekendheid weggenomen hebben.
Vanaf het moment van de geboorte neemt elk individu zijn positie in temidden
van het netwerk van meer of minder intieme verwanten en andere medemensen.
204