mensen van de ayfat - Stichting Papua Erfgoed

men naar laag overvliegende vogels. Op dezelfde wijze tracht men tegen zonsondergang
in het dorp enkele van de honderden kleine vleermuizen te vangen
wanneer die in zwermen door de lucht fladderen.
Vogels en vleermuizen worden meestal direct schoongemaakt en aan een dunne
spies boven het vuur geroosterd.
Sekúm = leguaan. Men kent vele benamingen voor diverse varianten, maar het
woord sekúm schijnt de algemene aanduiding te zijn. De dieren die zowel in
het water als in de bomen worden aangetroffen variëren van lengte tussen 30
en 70 centimeter. Het vangen van leguanen is weggelegd voor goede klimmers.
De jager probeert tot boven het dier in de boom te klimmen. Door lawaai te
maken en met takken te slaan tracht hij de leguaan naar beneden te jagen.
Daar staat zijn hond het dier op te wachten. Soms maakt de jager een wachom
= lus van dunne rotan. Hij sluipt naderbij en schuift de lus om de nek van
het dier. Met een flinke ruk is de leguaan gevangen. Met het kapmes of een
stok slaat men de leguaan zo snel mogelijk dood omdat een beet met de zaagvormige
tandjes lelijke wonden en infecties kan opleveren.
Voor sommige mensen was leguanenvlees taboe. Meermalen zag ik dat medicijnmannen
leguanenkaakjes tussen hun krachtdadige middelen bewaarden.
Kak = vlees in het algemeen en koeskoes in het bijzonder. Deze kleine nachtdieren
laten zich op de dag niet zien. Tijdens de nacht kunnen ze vooral in
eikenbomen aangetroffen worden. Zodra het volle maan is trekken veel mensen
tijdens de nacht het oerwoud in om de koeskoes, die door het maanlicht en de
vele eikels wat traag geworden is door middel van lussen te vangen. Jagen op
koeskoes is voor de jongeren een vermaak. Men onderscheidt vele varianten en
van elk weet vrijwel iedereen nauwkeurig de levensgewoonten te vertellen.
Koeskoes wordt sterk geassocieerd met vooroudergeesten. Alleen koeskoes die
in het oerwoud gevangen werd, mag gegeten worden. Komt er onverhoopt op klaarlichte
dag een koeskoes in het dorp dan ontstaat er alom paniek.
Bij bepaalde gelegenheden kan het vlees van koeskoes, evenals dat van het varken,
de casuaris en de leguaan tegen ceremoniële doeken geruild worden. Vandaar
dat de jacht op koeskoes toeneemt zodra er ceremoniële transacties in het
vooruitzicht zijn.
Het houden van dieren.
Het komt wel voor dat mensen, meestal jongeren, enige tijd een vogel houden
of een jonge casuaris verzorgen. Ze doen dat omdat het een leuke bezigheid is.
Men kent slechts twee huisdieren.
Metach = de hond. Bijna elk gezin heeft een hond. De magere, kortharige en
hooguit dertig centimeter hoge scharminkels behoren tot het dorpstafereel en
het huiselijk leven. Jonge hondjes zijn levend speelgoed voor de kinderen.
Volwassenen zijn gehecht aan hun hond. Vooral voor de mannen is de hond een
levendige metgezel bij de eenzame zwerftochten door het oerwoud. Dikwijls
draagt hij zijn hond op de arm. Elke hond heeft een naam en vaak is dat een
naam die ook aan mensen kan toebehoren. Tijdens de maaltijd deelt de hond
mee in het voedsel en gedurende de kille nachten is hij een gewaardeerde
warmtebron tussen de slapenden. Om te voorkomen dat een hond er vandoor gaat,
bindt men een van zijn voorpoten stevig tegen zijn nek of men bindt de achterpoten
zo tegen elkaar dat het dier alleen maar wat kan rondscharrelen in de
nabijheid van het huis. Wanneer er een dier geslacht wordt, snuffelen de honden
aan het vlees en bloed en de weinige delen die de mensen niet voor eigen
consumptie willen hebben worden gretig opgevreten. Nut heeft een hond alleen
maar tijdens de jacht en in de tuinen omdat men uit hun gedrag kan opmaken of
er wild in de buurt is. Het is niet gebruikelijk dat mensen hondenvlees eten,
zelfs niet ten tijde van voedselschaarste.
In de gedachtenwereld wordt de hond geassocieerd met kapes = geesten. Er zijn
verhalen dat er heel vroeger een reusachtige hond geweest zou zijn met de
49