mensen van de ayfat - Stichting Papua Erfgoed

dierte in zit. Overigens is een geliefde bezigheid om elkaar te luizen. Een
enkele keer ontmoette ik vrouwen en kinderen die bij het scheren voor op het
hoofd een kransje haar hadden laten staan = ana makey (fig. 24,6). Vrouwen
laten hun haar groeien en knippen er bij elkaar een of ander model in. Om te
kammen gebruikt men suoch ana = een kam uit bamboe gesneden (fig. 27).
6 Geld.
Het is aannemelijk dat de behoefte aan goederen van buiten het eigen gebied
reeds lang voor de kennismaking met geld gewekt was. Via al dan niet ceremoniële
ruilketens waren bijlen, kapmessen en wellicht ook andere goederen die
in de kuststreken tegen inheemse producten geruild werden tot in het binnenland
doorgedrongen. Met de komst van bestuursfunctionarissen, zendelingen en
missionarissen die in geld voor verleende diensten betaalden, maakte de bevolking
kennis met geld én met het feit dat men begeerde goederen gemakkelijker
kon kopen dan ruilen. Een op de twee volwassen mannelijke bewoners van
het Ayfatgebied heeft sinds 1950 enige tijd in dienst van het bestuur of het
particuliere bedrijfsleven loonarbeid verricht, voornamelijk in de kustplaatsen
van de Vogelkop. In het begin van de zestiger jaren was er een bloeiende
harshandel via de kustplaats Teminabuan. Met regelmaat trokken lange karavanen
van dragers met tassen vol hars op hun rug vanuit het Ayfatgebied naar
het zuiden. Alleen al van het dorp Ayawasi namen 69 mannen deel aan deze handel.
Vanaf de bestuursoverdracht in 1963 liep de werkgelegenheid snel terug
en in 1964 stokte de harshandel door scherpe prijsdaling op de wereldmarkt.
Pas in 1971 nam de werkgelegenheid in de kustgebieden en daarmee ook de bevolkingstrek
vanuit het binnenland weer wat toe. In de tussenliggende jaren
bood, naast het bestuurswerk en het onderwijs, alleen de missie enige werkgelegenheid.
Niet alleen de mensen van Ayawasi maar ook bewoners van omliggende
dorpen en zelfs uit het oostelijk Ayfatgebied maakten van die gelegenheid
gebruik om wat geld te verdienen.
In augustus 1969 waren er in totaal 60 mensen in loondienst van de missiepost
te Ayawasi. Het betrof verscheidene werkzaamheden. Voor de verplaatsing van
grond ter verbetering van het vliegveld en het bouwrijp maken voor de bouw
van een internaat, een werkplaats en een nieuw paviljoen voor het hospitaal
waren 24 jonge mannen in dienst. Aanvankelijk vervoerden zij de grond op jute
zakken die tussen twee draagstokken gebonden waren. Later hadden zij de beschikking
over zes kruiwagens waarvan er bij mijn vertrek in 1972 nog slechts
twee bruikbaar waren. De grondwerkers stonden onder leiding van een m a n -
d u r = leider die elke avond aan de missionaris meldde wie er gewerkt hadden.
Vanwege ziekte, tuinwerkzaamheden en ruilzaken was er weinig regelmaat en een
groot verzuim: over 19 maanden gerekend 27.5% gemiddeld.
Vanaf 1966 had de missie ongeveer 16 mensen in dienst voor het aanleggen en
onderhouden van voedseltuinen ten behoeve van de paters en zusters en de kinderen
in het internaat te Ayawasi. De aanleiding om de tuinen te openen lag
in de gebrekkige bevoorrading vanaf de kustplaatsen in deze periode van guerilla
en militaire operaties. Het verzuim van de tuinarbeiders lag rond de 10%
maar daarbij moet opgemerkt worden dat er van enige controle geen sprake kon
zijn. Vanwege noodzakelijke bezuinigingen en personeelstekort besloot de missie
in maart 1971 het internaat te Ayawasi op te heffen. Tien van de tuinarbeiders
voegden zich bij de grondwerkers, de overigen trokken naar de kust om
werk te zoeken. In januari 1972 waren er nog slechts 10 grondwerkers in dienst.
Gedurende mijn verblijf had de missie ongeveer 10 houtbewerkers in dienst onder
leiding van een m a n d u r die afkomstig was uit het dorp Wehali, halverwege
Ayamaru - Teminabuan. Deze mannen kapten en disselden hout en bouwden
een nieuwe school en enkele huizen voor onderwijzers. Vanaf september 1971
werkten zij onder leiding van twee geschoolde timmerlieden, beiden uit de Karonstreek
afkomstig, aan de bouw van een nieuw paviljoen van het hospitaal.
75