mensen van de ayfat - Stichting Papua Erfgoed

telden enkele jonge mannen mij eens dat het tijdens dit geflirt al gauw tot
sexuele omgang komt. Men kent de risico's van een voortijdige zwangerschap.
Een van de jongens merkte op dat het een kwestie van 'tijdig terugtrekken'
is om te voorkomen dat mes charèn fé = het menstruatiebloed zou uitblijven.
Menstruatie ziet of ervaart men niet als een geheel vanzelfsprekende gebeurtenis.
Gedurende twee of drie dagen van haar menstruatie mag een vrouw niet
in het dorp of in het tuinhuis verblijven. Haar bloed zou mpau = gevaarlijk,
taboe, van oncontroleerbare kracht vervuld zijn en elke besmetting zou de
normale orde kunnen verstoren. Tijdens die dagen verblijft zij onder een afdakje
aan de rand van de tuin. Zij mag niet in de tuin werken omdat "haar
bloed de wilde varkens zou aantrekken en deze zullen de tuin verwoesten".
Evenmin mag zij voedsel bereiden voor haar man.
In het algemeen gaat men zeer omzichtig te werk in situaties waarbij menselijk
bloed vloeit. Bloed is mpau = te respecteren, te vrezen. Menstruatiebloed
ziet men in direct verband met het ontstaan van kinderen. Redenerend
vanuit de waarnemingen bij menstruatie, het stoppen van de menstruatie en de
geboorte, meent men dat voor de vorming van een foetus het bloed moet gaan
klonteren. Men ziet een overeenkomst tussen sperma en het drillerige vet van
een pas geslacht varken. Ook hier redeneert men vanuit de waarneming dat dit
vet kan stollen. Het klonteren van het menstruatiebloed zou bevorderd worden
door het stollende, mannelijke sperma. Beide stollingsprocessen zouden de
basis vormen van het ontstaan van een kind. Met betrekking tot de foetus
spreekt men over ku mes mes = geronnen bloed, voortbrengsel, kind. Eén coitus
is niet voldoende voor een conceptie. Een man en een vrouw die een kind wensen,
voeren de frequentie van hun sexuele omgang op. Voor de groei van een
gezonde baby is veel bloed en veel sperma nodig. De vrouw eet veel rood voedsel,
taro en vis omdat men meent dat juist dit voedsel het kind sterk zal maken.
Wanneer na enkele maanden blijkt dat de vrouw zwanger is, vermindert
men langzaam de omgang weer. Teveel sperma is immers niet goed: het kind zou
te groot kunnen worden en "er niet uit kunnen". De vrouw neemt nauwkeurig
taboe's in acht. Uit de ontelbare verhalen over deze taboe's heb ik geen structuur
kunnen halen. Ze schijnen van toevalligheden afhankelijk. De intentie
is in alle gevallen de bescherming van moeder en kind. Met dezelfde bedoeling
wrijft de vrouw dikwijls haar buik, rug en ledematen in met afa = brandnetelblad.
Afgaande op de uiterlijk waarneembare groei rekent men de duur van een
zwangerschap vanaf de vierde of vijfde maand.
Het uitblijven van zwangerschap wijt men altijd aan de vrouw. Man en vrouw
weten immers dat zij vele keren omgang gehad hebben en "dus kan het niet aan
de man liggen". De oorzaak van de uitblijvende zwangerschap zoekt men in het
feit dat het bloed van de vrouw niet gaat stollen.
In Ayawasi leeft een vrouw die reeds meermalen een miskraam gehad heeft. Toen
een nieuwe zwangerschap, ondanks vele pogingen, uitbleef besloten ten lange
leste enkele medicijnmannen dat zij volgens traditie behandeld moest worden.
Helaas wilde men over de aard van die behandeling, die voltrokken werd in
een tuin ver van Ajawasi, niets vertellen. Van mensen, die niet direct bij
dit gebeuren betrokken waren, vernam ik slechts dat in dergelijke gevallen
de medicijnmannen pogen te bewerkstelligen dat het bloed in één keer gaat
stollen. Hoe men dat probeert blijft vooralsnog een raadsel. Bij mijn vertrek,
meer dan een jaar nadien, was de vrouw nog steeds niet zwanger.
Hoewel er geruchten waren over abortus bleek het niet mogelijk om hierover
duidelijke gegevens te krijgen. Sommigen vertelden dat jonge meisjes wel een
dunne oplossing van het giftige wortelsap gebruiken om conceptie te voorkomen.
Het zelfde spul zou gebruikt worden om een zwangerschap te beëindigen. Zonder
gevaar zou deze behandeling niet zijn. Met betrekking tot twee vrouwen werd
mij verteld dat ooit door massage, duwen en zelfs stampen op de buik hun zwangerschap
werd afgebroken.
89