mensen van de ayfat - Stichting Papua Erfgoed

neemt de vader het kind op en loopt er mee door het dorp of naar de tuin.
Langzamerhand raakt het kind betrokken bij de spelletjes van broertjes, zusjes
en vriendjes. De kleine, intieme kring van het gezin wordt gaandeweg groter
en strekt zich uit tot de naaste verwanten van vader en moeder in de nabije
omgeving.
Opgroeiende jongens volgen hun vader en maken kennis met diens verwanten en
vrienden. In het dorp, bij feesten en ruiltransacties leren zij steeds meer
verwanten en medemensen kennen. Het meisje gaat met haar moeder mee naar de
tuin en zij leert steeds meer vrouwen en vriendinnen kennen. De kring van relaties
wordt steeds groter en gaandeweg leert iedereen het onderscheid tussen
belangrijke, naaste verwanten en vrienden en degenen die weliswaar verwant
of bekend zijn, maar die niet dagelijks een grote rol spelen in zijn leven
en dat van zijn ouders.
Sinds de dorpsvorming en de invoering van het onderwijs maakt elk kind vroeger
dan destijds hun ouders kennis met leeftijdgenoten van andere clans en
ander groepen. De vriendschapsrelaties die daaruit voortkomen, spelen naderhand
bij ruil en samenwerking een grote rol.
Elk individu bevindt zich aldus temidden van kringen van verwanten en vrienden
die voor hem van meer of minder belang en betekenis zijn. Het gezin en
eventueel de inwonende verwanten vormen de meest intieme kring die van grote
betekenis is vanwege voeding, bescherming, geborgenheid, opvoeding en, wat
later, vanwege de overerving van ceremoniële ruilgoederen. Vervolgens is er
een kring van naaste verwanten en vrienden binnen het dorp met wie nauwe contacten
onderhouden worden, eerst in spel en avontuur, later in samenwerking
bij het aanleggen van tuinen, het bouwen van een huis en wederzijdse hulp bij
ruilzaken en in onverhoopte noodsituaties. Op wat meer afstand leven verwanten
en vrienden op wie zo nodig een beroep gedaan kan worden. Tegen de tijd
dat iemand wil gaan huwen worden deze minder naaste relaties van belang omdat
zij mogelijke ruilpartners bij de huwelijkstransactie kunnen zijn. Deze
minder naaste verwanten leven in het eigen dorp, maar vooral in de omliggende
dorpen. Vrienden, dat wil zeggen mensen met wie men niet allereerst op basis
van verwantschap nauwe betrekkingen onderhoudt, kent men vooral in het
eigen dorp. Uiteraard wordt iedereen ook omgeven door een ruime kring van
mensen die bekend zijn, maar met wie men geen directe relaties onderhoudt
maar met wie men wellicht ooit in het kader van de ceremoniële ruil in contact
kan komen.
Binnen de intiemste kringen van verwanten, waarin voornamelijk pine = vader,
fène = moeder en tao- en tano-relaties voorkomen, wordt wederzijdse hulp vanzelfsprekend
geacht. Voor een dienst behoeft niet direct een tegenprestatie
geleverd of afgesproken te worden. De relaties zijn van een dusdanige aard
dat iedereen te allen tijde een beroep kan doen op zijn naaste verwanten.
Naarmate de relaties wat minder intiem zijn, neemt de regeling van tegenprestaties
en het stellen van voorwaarden bij dienstverlening toe.
Het netwerk van meer of minder intieme en belangrijke relaties waarmee elk
individu op unieke wijze omgeven is, wordt vooral bepaald door verwantschap
en residentie. Dit netwerk is voor iedereen van doorslaggevend belang waar
het levensonderhoud, sociale zekerheid, huwelijkskansen, machtspositie en een
'goed verzorgde' dood betreft. Hoe deze aspecten en het netwerk een rol spelen
in de sociale organisatie van de Ayfatsamenleving wordt duidelijk zodra
er voorbereidingen getroffen gaan worden voor een nieuw huwelijk. De huwelijkscandidaten,
daarbij geholpen door hun naaste verwanten en vrienden, vragen
vele relaties uit hun netwerk om deel te nemen aan de voorbereiding, dat wil
zeggen, ceremoniële ruilgoederen te 'investeren' in de huwelijkscollecties die
bij wijze van huwelijkssluiting uitgewisseld zullen worden. Elke aangesproken
relatie spreekt op zijn beurt zijn netwerk aan om aan de gevraagde goederen te
komen. Verwanten van verwanten en vrienden van vrienden raken aldus betrokken
161