mensen van de ayfat - Stichting Papua Erfgoed

Turot, terwijl zij hun grondgebied aanduiden als tapam Turot = de grond Turot.
Men onderscheidt drie subclans: Turot-sachmana in de buurt van Ayawasi, Turotfrasak
in de omgeving van het dorp Konchayach en Turot-faytésiar in het gebied
tussen de dorpen Man en Yarat. Informanten uit deze drie groepen zeggen dat
zij oorspronkelijk stammen van de Turot-atá. Het woord atá betekent zoveel als
begin, bron. Een traceerbaar verband tussen de drie subclans kon niemand mij
geven, en de meeste informanten wekten de indruk weinig waarde aan deze onderscheidingen
te hechten. Uit het genealogisch onderzoek bleek echter wel dat
leden van twee subclans met elkaar kunnen huwen, terwijl er geen enkel geval
was van een huwelijk binnen een subclan. In de verklaring van dit feit legde
iedereen veel meer nadruk op de princiepen van de ceremoniële ruil dan op de
onderverdeling in subclans.
Het niveau van groepering, boven dat van het gezin, waarop deze mensen hun
verwantschap kunnen traceren is dat van lineage. Zelden telt een lineage meer
dan vijf gezinnen. Vroeger leefden zij in naburige tuinen of in gezamenlijke
tuincomplexen bijeen. Wat de tuinen betreft en de samenleving in het oerwoud
is er niet veel veranderd. Meestal zijn het de gezinnen van een vader met enkele
zoons of van enkele broers. In het dorp leven meestal verscheidene lineages
van een clan of subclan dicht bijeen. Toch is het eerst en vooral de
eigen lineage die in de dagelijkse interactie en bij gezamenlijke activiteiten
zoals het bouwen van een huis of het aanleggen van een tuin een belangrijke
rol speelt. Binnen de lineage wordt onderlinge hulp vanzelfsprekend geacht
en nooit eist iemand daarvoor een directe tegenprestatie.
In de bevolkingsregistratie van de missie betreffende 18 dorpen in het oostelijk
en westelijk Ayfatgebied en het Maregebied worden 101 clans genoemd. In
totaal gaat het om 3173 mensen. De omvang van de clans varieert van 6 tot 261
leden. Het is echter vrij zeker dat niet alle leden van de diverse clans zijn
meegeteld omdat verscheidene leden van een clan door huwelijk of migratie buiten
het gebied terecht gekomen kunnen zijn.
Kaart 4 geeft globaal aan waar zich concentraties van leden van de diverse
clans in het Ayfatgebied en het Maregebied bevinden. Voorzover er al sprake
zou zijn van duidelijke grenzen, ontbreken gegevens omtrent de grootte van de
clangebieden.
Naar men zegt hebben er vroeger clans met andere namen in het gebied geleefd.
Hun nakomelingen presenteren zich nu onder de gangbare clannamen. Zo schijnt
de vroegere clan Je nog voort te leven in de clans Jewen, Jekwam en Jesnat.
Enkele oude mensen kunnen zich herinneren dat zij vroeger tot de clan Je gerekend
werden. Een dergelijk verdwijning in de geschiedenis overkwam in de
laatste twintig jaar de clan Seru. Momenteel presenteren zich nog slechts
twee mensen onder die naam terwijl uit het genealogisch materiaal blijkt dat
de clan een en meer generaties terug talrijker was. De meeste afstammelingen
zijn zich in de loop der tijden tot naburige groepen gaan rekenen.
Er zijn daarentegen ook aanwijzingen dat kleine groepen zich gaan noemen naar
een bepaald stuk grond om zich te onderscheiden van een grote clan waartoe zij
verwantschappelijk behoren. Zo onderscheidt zich de groep Sewia van de clan
Korayn en de groep Kosufunia van de clan Tenau. In beide gevallen bleek de
wens om zich te onderscheiden voort te komen uit onvrede met de machtsverhoudingen
binnen de grote clan.
Zoals wij later nog uitvoeriger zullen vermelden blijkt bij een aantal clans
in Ayawasi vertegenwoordigd het besef te bestaan dat hun voorouders van elders
afkomstig waren.
3 De dorpssamenleving.
Tot voor enkele tientallen jaren leidden de bewoners uit dit gebied een seminomadisch
bestaan. Woonplaats en centrum van het gehele sociale en culturele
133