mensen van de ayfat - Stichting Papua Erfgoed

ied uitbreidt tot de omgeving van de Ayamarumeren.
Nadat een eerdere poging om vanuit het zuiden het gebied binnen te trekken
door heftig verzet van de zending mislukte, beginnen de Paters Franciscanen
in 1949 vanuit Sorong en de noordelijke kustplaats Sausapor hun katholieke
missioneringswerk in het Karongebled. Zij stimuleren de dorpsvorming en zodra
de bevolking blijk geeft van het voornemen om een dorp te vormen plaatst de
missie een catechist die in staat is om een zeer eenvoudige vorm van onderwijs
te verzorgen.
Hoewel de missionarissen vanwege tegenwerking van de zijde van de zending en
het bestuur nog steeds voor hun fouragering aangewezen blijven op Sorong en
Sausapor, verleggen zij toch hun werkterrein meer en meer naar het Mare- en
Ayfatgebied omdat zij bij de Karonbevolking, die door onderlinge twisten en
doordat veel volwassen mannen voor loonarbeid naar de kust trekken nog niet
tot stabiele dorpseenheden kunnen komen, weinig medewerking vinden. Na 1953
worden er op aandrang van missie en bestuur van het Mare- en Ayfatgebied
spoedig een aantal dorpen gevormd. Een van die dorpen is Ayawasi.
De onderlinge naijver van zending en missie is groot. Van beide zijden wordt
gepoogd om zo snel mogelijk het 'eigen' gebied uit te breiden door overal,
waar maar enig teken is van dorpsvorming, snel een onderwijzer tevens catechist
te plaatsen. (Tijdens de periode van mijn onderzoek was deze spanning
tussen missie en zending nog meermalen merkbaar).
Een belangrijk moment voor het missiewerk in het Ayfatgebied, dat in het midden
van de vijftiger jaren door de Paters Augustijnen overgenomen is, vormt
de ingebruikname van het vliegveld te Ayawasi in 1959. Hoewel er pas na 1967
sprake is van een zekere regelmaat in de vliegdienst zijn de missionarissen
vanaf dat moment niet meer gedwongen om wekenlange tochten naar Sorong en
Sausapor te ondernemen voor hun meest elementaire bevoorrading.
Wanneer in 1963 in verband met de bestuursoverdracht alle Nederlanders, inclusief
de medewerkers van de zending, uit Irian vertrekken blijven de Nederlandse
missionarissen onder soms zeer moeilijke omstandigheden hun werk voortzetten.
In 1964 openen zij zelfs een kleine polikliniek te Ayawasi onder leiding
van een verpleegkundige tevens vroedvrouw van de Nederlandse Congregatie
van het Kostbaar Bloed. Het jaar daarop kan het werk uitgebreid worden met
een hospitaaltje van tien bedden.
In deze jaren besteden missie en zending veel aandacht aan de uitbreiding en
verbetering van het basisonderwijs. Tegen 1969 hebben alle dorpen in het
Ayfatgebied een, door het bestuur gesubsidieerde, drie- of zesjarige school.
Zowel missie als zending bieden in de kustplaatsen gelegenheid voor vervolgonderwijs.
Tegen het einde van de zestiger jaren keren de eerste afgestudeerde
onderwijzers van de eigen bevolkingsgroep terug naar het binnenland om het
onderwijs te verzorgen.
In 1970 begint de bevolking van het Ayfat- t i m u r gebied onder leiding
van een van de missionarissen van Ayawasi met de aanleg van een vliegveld bij
het dorp Ayata. Eind 1971 vindt de eerste landing plaats.
Zoals gezegd verandert er tot aan de tweede wereldoorlog weinig in de organisatie
van handel en nijverheid in het kustgebied ten zuiden van het centrale
heuvelland. Sommige handelsagenten of orang kaya worden met titels
als 'radja commissie' of 'majoor' of 'kepala kampung' verlengstukken
van het bestuur en dat zal ongetwijfeld hun macht vergroot hebben.
Slechts twee maal, in 1932 en 1939, doet een schip van de Koninklijke Paketvaart
Maatschappij de plaats Teminabuan aan.
In 1936 doet de Dienst Boswezen terreinverkenningen in het zuidelijk gedeelte
van de Vogelkop en in het jaar daarop begint de N.V. Nederlandsche Nieuw
Guinee Petroleum Maatschappij (NNGPM) haar onderzoekingen. In 1938 wordt in
de Ayamarumeren vis uitgezet. Kort voor de tweede wereldoorlog zijn er in het
gebied van Inanwatan 150 mensen in loondienst, de meesten van hen bij NNGPM.
24