mensen van de ayfat - Stichting Papua Erfgoed

Vroeg of laat kan leder zijn rechten opeisen en dan is het zaak om weer aan
de gevraagde doek te komen.
Bij deze schematische voorstelling dient men te bedenken dat vrijwel elke
huwelijkstransactie een moment is in een continuüm van transacties tussen de
leden van de betrokken clans en subclans door de generaties heen. Sinds de
pacificatie is het enkele malen voorgekomen dat een huwelijk twee coalities
bij elkaar bracht die voorheen zo goed als geen betrekkingen met elkaar onderhielden.
Op de regeling van deze uitzonderlijke gevallen kom ik later terug.
Eveneens dient men te bedenken dat vrijwel alle personen die bij een huwelijkstransactie,
of minstens bij de voorbereiding daarvan, betrokken zijn via vele
andere relaties te maken hebben met tal van andere ruilzaken en transacties.
De nooit aflatende circulatie van ceremoniële goederen en het systeem van transacties
berust op een complex geheel van belangen dat er voor elk individu op
elk moment van zijn leven weer anders uitziet. De basis van die belangen ligt
voor elk mens in zijn betrokkenheid bij huwelijk, geboorte, handhaving van de
sociale orde en dood.
4 Complicaties bij huwelijkstransacties.
Volgens de meeste informanten zijn sexuele betrekkingen voor het huwelijk
eerder regel dan uitzondering. Men vindt het vanzelfsprekend dat jonge mensen
"met elkaar spelen", maar ze moeten wel zorgen dat zij niet ontdekt worden
want dan zou er grote opschudding kunnen volgen. Opmerkelijk is dat het al
geruime tijd aan de ouders of verantwoordelijken bekend kan zijn dat een jongen
of meisje een intieme relatie heeft zonder dat zij daar ophef over maken.
En dan opeens 'ontdekken' zij zogenaamd de heimelijke relatie en dan volgen
heftige scheldpartijen en lichamelijke afstraffingen.
De verklaring voor dit toneelmatig aandoende gedrag ligt in het feit dat voor
elke sexuele omgang voor het huwelijk in principe een transactie van doeken,
varkensvlees of andere goederen moet plaatsvinden. Door enige tijd de relatie
aan te zien kan de familie van het meisje later een grotere collectie goederen
opeisen dan wanneer het een 'maagdelijk' huwelijk zou betreffen. Van twee
gevallen weet ik dat ouders hun dochter stimuleerden om dergelijke, in principe
ongeoorloofde relaties aan te knopen. En bij voorkeur met een onderwijzer
van wie naderhand veel te plukken zou zijn.
De meest gebruikte term voor een ongeoorloofde sexuele betrekking is het Indonesische
woord p e r k a r a = kwestie, zaak. Soms gebruikt men het eigen
woord safo = gevaarlijk, dreigend.
Indien men bij de beraadslaging over de betrokken relatie besluit tot een huwelijk
dan worden de doeken, die bij wijze van boete overgedragen moeten worden,
opgenomen in de collectie fato die van de bruidnemers naar de bruidgevers
gaat.
Loopt de relatie niet uit op een huwelijk dan moeten de ouders en de verantwoordelijken
van de jongen de collectie charenot = (voor het) gezichtsverlies,
overdragen aan de verwanten van het meisje. De boete bedraagt in normale gevallen
een of twee doeken plus een volwassen varken. Is er slechts een klein
varken beschikbaar dan moet de collectie aangevuld worden met bijvoorbeeld
vijf sarongdoeken. Is er echter een onderwijzer bij de zaak betrokken dan eist
de familie van het meisje veel meer, bijvoorbeeld twee doeken, twintig sarongdoeken,
een of twee varkens en enkele maandsalarissen. Van onderwijzers die
niet uit Irian maar uit andere delen van Indonesia afkomstig zijn, eist men
geen kain timur maar wel een hoog bedrag aan geld. Afhandeling van
dit soort zaken of de voorbereiding van hun huwelijk leidde nogal eens tot afwezigheid
van de onderwijzers.
Wanneer de verwanten van het meisje niet tegen een eventueel huwelijk gekant
zijn, zullen zij weinig haast maken met het openbaren van de heimelijke rela-
181