mensen van de ayfat - Stichting Papua Erfgoed

len konden komen omdat zij zelden of nooit over geld konden beschikken, dat
zij weer overwegend toeschouwer moesten worden.
Wat betreft de voeding vormen de genoemde artikelen uit de winkel voor de
dorpsbewoners en de loonarbeiders van tijd tot tijd hoogstens een aanvulling.
De onderwijzers zijn in grotere mate afhankelijk van de winkel.
Het eetgerei.
Mensen die over geld beschikken schaffen zich in de missiewinkel of tijdens
een bezoek aan een van de kustplaatsen modern eetgerei aan. In hun huizen
trof ik aan borden en bekers van metaal een aardewerk, vorken, lepels, messen,
pannen en schalen. De meeste mensen, ook in het dorp Ayawasi, kunnen zich
deze zaken niet veroorloven. Wanneer zij al over wat geld beschikken geven
zij dat liever uit aan sarongdoeken, een bijl, een mes of aan voedsel. Vrijwel
elke volwassene heeft een tefo kawia = kort, stalen mes. Het tefo peron =
bamboemes, is in onbruik geraakt.
Vast voedsel eet men direct uit de hand of uit een stevig blad. Pasteivormig
voedsel, zoals sagopap, wordt uit een kifar = bakje van de schors van de nibungpalm
gegeten (fig. 11). Men eet met kerom = houten vork (fig. 12a) of
nantan = bamboespatel (fig. 12b). Veelal heeft men vork en spatel uit één
stuk bamboe gesneden (fig. 12c). Het zijn meestal de mannen die deze voorwerpen
snijden. De uitvoering is vaak heel eenvoudig, maar soms trof ik eetgerei
aan waarin met een mespunt fijne tekeningen waren aangebracht.
Elk gezinslid heeft zijn eigen vork en spatel, die van de kinderen wat kleiner
dan van de ouders. Ik heb dikwijls gezien hoe meer gezinsleden uit één
voedselbakje aten, een klein bakje voor de kinderen en een grote voor beide
ouders.
In elk huis beschikt men over enkele peron aya = bamboekokers van één tot
twee meter lengte en ongeveer tien centimeter doorsnede waarin men water bewaart.
Een paar keer per dag gaat de man of een van de oudere kinderen naar
een bepaalde plaats in de rivier of naar een watergrot om fris water te putten.
Daartoe houdt men de bamboe horizontaal enkele centimeters onder het
wateroppervlak. De gevulde bamboe wordt voorzien van pu, po pu of puoch =
een stop van bladeren die tevens bij het schenken als filter dient voor ongerechtigheden
die onvoorzien toch in de bamboe terecht kwamen. Wie wil drinken
houdt de bamboe schuin tot er een klein straaltje water door de bladerstop
vloeit. Men laat het water in de mond lopen, eventueel via de hand.
Nooit zag ik iemand met zijn mond de bamboe aanraken. In sommige huizen vond
ik een faroch = een houten schenkbakje met een tuitje dat, naar de eigenaars
vertelden, van het gebied rondom de Ayamarumeren afkomstig is (fig. 13).
Palmwijn = po tuo of atuo mayr bewaart men eveneens in bamboekokers van dezelfde
afmetingen. Kleine hoeveelheden neemt men mee in pun pach = een uitgeholde
vrucht die als fles dient. Bij het drinken van palmwijn heeft ieder
zijn eigen chawerech = bamboe drinkbekertje dat meestal rijkelijk voorzien
is van fijne tekeningen die met een mespunt zijn ingekrast (fig. 14).
Wie geen pan of kookpot heeft, gebruikt een bamboe van ongeveer één meter
lengte en een doorsnede van tien centimeter om water en voedsel te koken of
te bewaren. De bamboe wordt in het vuur gaandeweg geel en droog. Echt verbranden
doet bamboe niet snel. Deze bamboe = peron chakom of peron mpoch,
splijt na verloop van tijd. Omdat bamboe in het Ayfatgebied rijkelijk voorradig
is, heeft men weinig moeite om aan nieuw kookgerei te komen.
Veel mannen en vrouwen roken tabak, maar niet allemaal. Tot mijn verrassing
waren er mensen die aangeboden tabak weigerden omdat zij nooit gerookt hadden
of eens met roken waren opgehouden.
Hoewel er veel tabak in de missiewinkel verkocht wordt, verbouwt iedereen
zijn eigen tabak naast de dorpswoning of in de tuin. De bladeren worden in
de zon en boven het vuur gedroogd en vervolgens in fijne reepjes gesneden.
56