mensen van de ayfat - Stichting Papua Erfgoed

minstens loyaliteit eisen. Vanwege deze afhankelijkheid en de vrees voor willekeur
probeert de gewone man de popot te vleien en zeer zeker niet tegen
zich in het harnas te jagen. Gevoelens van protest en frustratie worden alleen
geuit buiten aanwezigheid van de popot.
Om zijn machtspositie te kunnen effectueren, bestendigen en eventueel uit te
breiden is de popot op zijn beurt afhankelijk van zijn mensen. Zoals reeds
eerder werd gezegd, zodra niemand meer naar de popot zou gaan met een verzoek
om doeken zou het fundament van zijn macht wegsmelten. Zijn macht betekent
alleen iets wanneer hij kan geven en daarom moet hij zijn beleid richten
op de vorming van een zo ruim mogelijk netwerk van afhankelijkheidsrelaties
waarvan hij zelf het middelpunt is. Aan al die mensen kan hij doeken geven en
zodoende de hiërarchische verhouding bevestigen en van al die mensen kan hij
doeken en medewerking eisen en zodoende zijn machtsgebied uitbreiden.
In de sociale organisatie vindt de popot een uiterst flexibel netwerk van relaties.
Hij hoeft zich niet te beperken tot de kring van zijn naaste verwanten,
ook buiten die kring kan hij met wie ook ceremoniële ruilrelaties aangaan.
Aldus is het mogelijk dat de eerste erfgenaam van een kleine lineage
een grote machtspositie inneemt.
De manipulatie van zijn netwerkrelaties tot het verzamelen en overdragen van
collecties is voor de popot de meest efficiënte wijze om zijn machtspositie
te bevestigen en zijn invloed uit te breiden.
Door initiatieven te nemen, door de doekencirculatie te stimuleren, door overreding
of chantage, door aan te dringen op nieuwe huwelijken, door conflicten
uit te lokken en door conflicten te beheersen, kortom door allerlei sociale
beinvloedingstechnieken proberen deze sleutelfiguren zowel de behoefte aan
doeken als de voorziening van doeken te beheersen. Er moet altijd behoefte
blijven en de popot moet ten alle tijden gemakkelijk over doeken kunnen beschikken.
Daarin ligt de grootste afhankelijkheid van de machtige hij kan
doeken terugeisen zo hard hij kan, maar hij blijft altijd aangewezen op de
hulp, de bereidheid en de - gedwongen - vrijgevigheid van zijn mensen.
Zijn houding ten opzichte van degenen die hij aan zich verplicht heeft, wordt
daarom meestal gekenmerkt door vleierij, diplomatie en souplesse. Uitsluitend
wanneer mensen niet snel genoeg aan zijn eisen tegemoet komen, toont hij zijn
woede en hardheid. En hij kan zich dat veroorloven, ofschoon het niet geheel
zonder risico's is.
In het alledaagse leven onderscheiden de ray popot zich niet van andere mensen.
Zij hebben geen statussymbolen, hun huizen zijn niet groter of beter en
in de dorpsvergadering nemen zij geen aparte plaats in. In materieel opzicht
zijn zij bevoorrecht. Wanneer zij voedsel, bouwmaterialen, brandhout, goederen
uit de missiewinkel of geld nodig hebben, hoeven zij zich maar te richten
tot hun mensen. Het zijn vrijwel uitsluitend popot die een tweede vrouw trouwen
en in dat geval beschikken zij gemakkelijk over meer tuinen, meer voedsel,
meer varkens. Daar staat tegenover dat zij het middelpunt zijn van conflicten,
afgunst, vleierij, sympathie en antipathie. Elke popot moet zich dagelijks
waarmaken tegenover zijn mensen door de sociale ontwikkelingen alert te volgen,
door aanwezig te zijn bij alle feesten en transacties en ook tegenover zijn
concurrerende popot die evenzeer uitzijn op bevestiging, effectuering of uitbreiding
van hun macht.
Hoewel elke popot beschouwd wordt als iemand die zeer deskundig is in po tekíf
= beschermende krachtdadige middelen, is het duidelijk dat zij zich ervan bewust
zijn dat zij bij uitstek het mikpunt vormen van po fit = vernietigende
krachtdadige middelen die door vijanden tegen hen gebruikt worden.
Bij al de spanning die aan hun positie vastzit komt bovendien dat zij in de
ogen van iedereen de eerstverantwoordelijken tegenover de voorouders zijn. Zij
verstaan, beter dan wie ook, de taal en de tekenen van de voorouders. Zij moe-
201