mensen van de ayfat - Stichting Papua Erfgoed

len betreft het mannen voor wie eenvoudigweg geen vrouw meer te vinden was,
beter gezegd geen vrouw die bereid was met hen te trouwen. In een komisch
spraakgebruik noemt men die mannen bujang-te laat = vrijgezel-te laat.
Deze vrijgezellen hebben meestal meer dan een gezin waarbij zij van tijd tot
tijd verblijven. Tenslotte vinden we in een gezin ook nog wel eens pleegkinderen
wier ouders beiden zijn overleden. Soms ook zijn het kinderen die vanwege
ruiltransacties, bijvoorbeeld na de dood van een verwant door de groep
worden opgeëist terwijl de vader of moeder elders blijft of naar elders vertrekt.
Inwonenden die tezamen met het gezin van de hoofdbewoner een wooneenheid
vormen leiden vaak wat betreft tuin en voedsel en bezittingen hun eigen
leven. Het gezin deelt niet vanzelfsprekend zijn voedsel met de inwonenden.
Aanvankelijk is dat wel het geval met inwonende kinderen, maar zodra die wat
ouder zijn, bijvoorbeeld een jaar of twaalf, dan wordt erop aangedrongen dat
zijzelf al voor een deel in hun levensonderhoud gaan voorzien. In de tuin van
het gezin krijgen zij dan een eigen hoekje waar zij hun voedsel kunnen verbouwen.
Van alle inwonende volwassenen wordt verwacht dat zij bijdragen aan
de voorraad brandhout. Gedurende de nacht kruipen alle bewoners van een huis
dicht bijeen om zo warm mogelijk te liggen. Zelden kwamen ernstige conflicten
voor onder de leden van een dergelijke wooneenheid. Het feit dat men eigenlijk
alleen in de avond en de nacht bijeen woont, een zekere tolerantie en
het wederzijds in achtnemen van een paar verplichtingen waarborgen de rust
en stabiliteit waarbij alle leden van de wooneenheid belang hebben. Het gezinsleven
in het dorp is door deze omstandigheden wat afwisselender en grootschaliger
dan in de tuin, maar het is zeker ook minder vrij en intiem. Het is
dan ook niet verwonderlijk dat men na de dorpsvorming en ook bij alle plannen
tot reorganisatie van de dorpen sterk blijft hechten aan het gezinsleven
in de tuinwoning.
5 Het dorp Ayawasi.
Nu de bewoners van het Ayfatgebied de overgang van semi-nomadische naar sedentaire
leefwijze nog maar nauwelijks voltooid hebben en zij misschien slechts
de eerste fase van dorpsvorming achter de rug hebben lijkt het mij goed, al
was het alleen maar met het oog op een eventuele restudy, om een gedetailleerd
beeld te geven van de voorgeschiedenis, de structuur en de organisatie
van het dorp Ayawasi waar ik het grootste deel van mijn onderzoeksperiode heb
gewoond.
Bij mijn aankomst in juli 1969 bestond Ayawasi uit twee, op ongeveer honderd
meter van elkaar liggende, groepen huizen (kaart 5). Later bouwden enkele
gezinnen hun woningen ten noorden van de missiepost aan de overzijde van de
rivier. Het zuidelijke deel van het dorp ligt op een heuvel en om die reden
spreekt men van atuoch u = plaats-hoog, of van Ayawasi-d i a t a s = Ayawasiboven
of hoog. Het westelijke deel ligt lager op een vlak terrein en men
spreekt van atuoch eté = plaats-laag, of van Ayawasi-d i b a w a h = Ayawasibeneden
of laag. De gezinnen die het derde deel van het dorp vormden waren op
enkelen na afkomstig uit Ayawasi-hoog. Hun groepje huizen op de noordelijke
oever van de rivier Aytat heb ik nooit anders horen noemen als k a m p u n g
t o l a k = het dorp dat zich afgescheiden heeft. In het vervolg zal ik de
drie delen aanduiden met Ayawasi-hoog, Ayawasi-laag en Ayawasi-over de rivier.
In vergelijking met de bevolkingspyramides van andere dorpen in het Ayfatgebied
en Maregebied (bijlage II) heeft Ayawasi een brede basis. Dat in de leeftijdsgroep
10 - 19 jaar het aantal mannelijke inwoners betrekkelijk gering is,
komt doordat een aantal van hen voor studie of loonarbeid tijdelijk in de kustplaatsen
verblijft. Voor de relatief lage aantallen mannen en vrouwen in de
leeftijdsgroep 20 - 29 jaar heb ik geen verklaring. Duidelijk is dat er een
mannenoverschot met betrekking tot huwelijksmogelijkheden is.
137