mensen van de ayfat - Stichting Papua Erfgoed

niet langer kon of wilde verdragen. Het effect van deze distantie op de sociale
relaties kwam mij nogal gering voor.
Van de 56 dorpswoningen die Ayawasi telde, waren er slechts 13 die uitsluitend
door een volledig gezin bewoond werden. In alle overige huizen varieerde het
aantal mensen dat bij het gezin van de hoofdbewoner inwoonde van l tot 9.
Van de 158 inwonenden waren er 89 verwant met de mannelijke hoofdbewoner en
45 met de echtgenote van de hoofdbewoner. Over 24 personen ontbreken voldoende
gegevens.
Het merendeel van de inwonenden bestond uit 38 onvolledige gezinnen. Hun verblijf
bij verwanten is meestal voor lange tijd. Alleen wanneer de weduwe of
weduwnaar weer opnieuw huwt verlaten zij het huis van hun gastheer. Geen enkel
onvolledig gezin beschikte over een eigen dorpswoning.
In 27 gevallen bestond het onvolledig gezin uit een weduwe met een of enkele
kinderen. Slechts zelden keert een weduwe na de dood van haar echtgenoot naar
haar eigen clanfragment of dorp terug. Dat kan alleen gebeuren wanneer de
bruidgevers en bruidnemers tot een regeling kunnen en willen komen met betrekking
tot de verplichtingen die nog bestaan op grond van de huwelijkstransacties
en over de verdeling van de kinderen.
Een weduwe en haar kinderen trekt in bij een naaste verwant van haar overleden
echtgenoot of, indien het een oude vrouw betreft, bij een gehuwde zoon of dochter.
In 9 gevallen bestond het gezin uit een weduwnaar met een of enkele kinderen.
De man blijft vanzelfsprekend binnen zijn eigen clanfragment. Hij trekt meestal
in bij een naaste verwant of indien mogelijk bij een zoon of dochter. Opmerkelijk
was dat de meeste weduwnaars slechts zelden in het dorp aanwezig
waren. Eventueel schoolgaande kinderen werden aan de zorg van naaste verwanten
overgelaten.
In Ayawasi leefden drie gescheiden vrouwen. Alle drie waren zij gehuwd geweest
met een polygiene man. Twee van hen vertelden dat zij het niet konden
aanvaarden om als tweede vrouw behandeld te worden. De derde zei dat zij door
de eerste vrouw van de polygiene echtgenoot niet aanvaard werd. Na hun scheiding
waren zij teruggekeerd in de kring van hun eigen clanfragment. Een van
de vrouwen ontmoette haar vroegere man nog regelmatig en wel op een dusdanige
wijze dat zij nog driemaal van hem in verwachting raakte. Tot driemaal toe
doodde zij haar baby om de man te dwingen haar als echtgenote boven de andere
vrouw te verkiezen.
Verspreid over de clanfragmenten en dorpswoningen leefden 31 ongehuwde volwassenen
van wie er zeker 11 beschouwd werden als simit = vrijgezel die te oud
of ongeschikt geacht wordt om nog ooit tot een huwelijk te komen. Twee van hen
beschouwde men algemeen als minder begaafd en afwijkend. Zij verbleven de meeste
tijd in de tuin van hun verwanten. Van de overige vrijgezellen betitelde
men er een paar met "bujang te laat" = mannen die geen vrouw meer konden vinden.
Een van hen beweerde dat hij nooit had willen trouwen omdat "een vrouw
alleen maar moeilijkheden maakt". Van een ander werd beweerd dat hij impotent
zou zijn. Deze man betitelde men wel eens met "vrouw".
Deze vrijgezellen treden zelden op de voorgrond. Hoewel de meesten van hen
over een eigen kleine tuin beschikken verrichten zij grotendeels het zware
werk in de tuin van de verwant in wiens woning zij onderdak genieten.
De dorpsvergadering.
Een of twee maal per week klinkt bij het ochtendgloren de sonore toon van een
tritonschelp door het ontwakende dorp. De r a j a of een van de zijnen blaast
op de schelp om een dorpsvergadering aan te kondigen. Traag en nog wat kleumend
begeven een aantal mannen zich naar de open ruimte voor het huis van de r a j a.
Op willekeurige plaatsen hurken zij neer en wachtend zwijgend op de dingen die
komen gaan. Zodra er een twintigtal mannen zijn neemt de r a j a het woord,
147