mensen van de ayfat - Stichting Papua Erfgoed

geen van hen ooit de opdracht of de gelegenheid gekregen om de werkelijke betekenis
van het transactiesysteem te onderzoeken. Dit geldt trouwens ook voor
alle overige aspecten van de cultuur. Op twee punten stonden de missionarissen
en zendelingen enerzijds en de popot anderzijds tegenover elkaar. Elk gebruik
van geweld en in feite elk conflict - het toneelmatige en ongevaarlijke
karakter wordt dikwijls niet onderkend - ontmoet een openlijke veroordeling.
Polygamie is een onoverkoombare belemmering om op goede voet met de missionaris
of de zendeling te staan. Voor de popot die leven in dorpen waar de bedienaar
van de kerk slechts enkele malen per jaar een dag en een nacht verblijft
levert dit geen problemen op. Voor een drietal popot in Ayawasi echter
die er prijs op stelden op goede voet te leven met de missionarissen leidde
deze duidelijke veroordeling van polygamie ertoe dat zij een van hun echtgenotes
verstootten. Toen de r a j a van Ayawasi, een van de invloedrijkste
popot in het Ayfatgebied, in 1967 voorbereidingen trof voor een derde huwelijk
ging de missionaris zo ver dat hij de gedoopte dorpsbewoners op straffe
van verwijdering uit de kerk verbood om de r a j a op enigerlei wijze te
helpen. Omdat de r a j a in die periode van militaire bezetting en het wegvallen
van vrijwel elke materiële voorziening geen ruzie met de missionaris
wilde, heeft hij afgezien van het huwelijk.
Door het onbegrip en de onbuigzame opvattingen hebben de missionarissen en
zendelingen de popot van meet af aan van zich vervreemd. De contacten zijn
diplomatiek en ontwijkend en ieder oefent op eigen terrein zijn invloed uit.
Een zekere relativering van de cultuur en een kritische bewustwording bij
jongeren, met name de onderwijzers, hebben de machtsfundamenten van de popot
nog niet kunnen aantasten. Binnen het kader van de sociale verplichtingen
bij gelegenheid van geboorte, huwelijk en dood is iedereen nog afhankelijk
van de popot. De kleine 'tegenmacht' die een aantal jongeren kunnen opbouwen
door bij de missie in loondienst te werken vormt zeker nog geen bedreiging.
De popot laat zich voor een dienst aan deze jongeren in geld belonen en het
geld wordt, voorzover de popot het niet in de missiewinkel besteedt, geïntegreerd
in de doekentransacties.
Interessant is de houding van de popot ten aanzien van het onderwijs dat momenteel
in vrijwel alle dorpen door de missionaris en de zendeling georganiseerd
wordt. Aanvankelijk werkten de traditionele leiders er weinig aan mee
dat de kinderen de drie- of zesjarige school bezochten. Weerstanden waren er
zodra de eerste meisjes en jongens naar de kustplaatsen zouden vertrekken
voor een voortgezette opleiding. Vanaf het moment dat duidelijk werd dat afgestudeerde
onderwijzers en middelbare scholieren geld konden verdienen en
relatief belangrijke posities konden bekleden groeide de interesse bij de
popot. Met name onderwijzers die in de eigen omgeving onderwijs konden geven
worden hoog aangeslagen. Hun kennis, hun salaris en het prestige dat zij op
basis daarvan genieten, maakt hen tot zeer waardevolle partner bij een eventueel
huwelijk. Ook de verwachting dat jongeren met een opleiding in de toekomst
invloedrijke posities zullen bekleden doet momenteel de meeste popot
ervoor zorgen dat een aantal van hun mensen een voortgezette opleiding gaan
volgen. De r a j a van Ayawasi kon erover speculeren hoe in de toekomst alle
bestuursfuncties in de Vogelkop, van Sorong tot in Manokwari en FakFak,
door zijn mensen bezet zouden worden zodat hijzelf "zoiets als gouverneur zou
zijn". Met afgestudeerden die in de kustplaatsen blijven werken hebben de popot
minder op omdat zij weining direct materieel voordeel brengen.
Samenvattend kan gezegd worden dat de 'nieuwe elite' van de samenleving die
haar vorming en dagelijkse bestaansmogelijkheid put uit de wereld van de
vreemdelingen nog geen afbreuk kan doen aan de machtspositie van de popot zolang
zij in haar sociale relaties afhankelijk blijft.
Ik ken geen popot die niet tegelijkertijd bekend staat als ray mechar po fit
203