mensen van de ayfat - Stichting Papua Erfgoed

L
figuur 1 : mey-aanduidingen met Ayawasi als centrum
Een informant uit het dorp Jitmau ten zuiden van de Ayamarumeren, die door de
Ayawasimensen tot de mey prat gerekend werd, deelde de bewoners van Ayawasi
in bij de mey ach. Dat dit bij de mensen van Ayawasi enige wrevel opriep kwam
niet alleen omdat zij de mey ach ten noordoosten van hun eigen gebied situeren,
maar zeer zeker ook omdat de aanduiding letterlijk vertaald betekent:
het gekwaak van kikkers.
Een spreker uit het dorp Siti, die volgens de mensen van Ayawasi tot de mey
fayuoch gerekend moet worden, deelde de inwoners van Ayawasi in bij de mey
chapech. Deze laatste aanduiding achten de mensen van Ayawasi niet juist omdat
zij de mey chapech situeren ten westen van hun eigen gebied. De verschuiving
van deze twee aanduidingen wordt inzichtelijk wanneer men weet dat fayuoch
= de plaats waar de zon ondergaat, west, en chapech = de plaats waar de
zon opgaat, oost.
In de toepassing van de overige aanduidingen blijken overeenkomstige verschuivingen
voor te komen. De woorden mare, prat, pfef en karon zijn weliswaar aan
grondgebieden verbonden, maar over de begrenzingen daarvan verschillen de bewoners
van wat verder afgelegen streken nogal van mening. Het woord té = laag,
stroomafwaarts, zuid en het ligt voor de hand dat de aanduiding mey té een
verschuiving vertoond op de noord-zuid as.
Het woord asmaun betekent zoiets als: vijanden, mensen die gevaarlijk zijn,
maar daarbij denkt men vooral aan mensen waarmee men zelden of nooit in contact
geweest is. De mensen van Ayawasi gebruiken deze aanduiding voor de leden
van de Mentionbevolking over wier wreedheid gruwelijke verhalen de ronde doen.
De mensen uit het Maregebied echter gebruiken deze term ook al voor de verst
verwijderde bewoners van het oostelijke Ayfatgebied.
Over de aanduiding mey maka ontbreken mij nadere gegevens.
In het nog niet zo verre verleden, per streek variërend van ongeveer tien tot
veertig jaar, leefden de bewoners van het centrale heuvelland verspreid in
hun voedseltuinen die een semi-permanent karakter hadden. De kleine en tamelijk
geïsoleerde groepjes kwamen vrijwel enkel in geval van huwelijk of oorlog met
elkaar in contact. Het systeem van mey-aanduidingen voorzag in de behoefte om
naburige en andere groepen ten opzichte van de eigen gemeenschap te situeren.
De noodzaak om een aanduiding voor de eigen groep te hebben stelde zich niet.
Met de komst van bestuur, missie en zending die de processen van pacificatie
en dorpsvorming en grootscheepse uitbreiding van relaties op gang brachten,
15