mensen van de ayfat - Stichting Papua Erfgoed

po fit = vernietigende middelen, die in eigen omgeving en door eigen ray mechar
po fit worden bereid. Over de krachtdadige middelen die de medicijnmannen
van vijandelijke groeperingen zouden kunnen gebruiken, deden zeer uiteenlopende
en vaak onbegrijpelijke verhalen de ronde.
In het hospitaal van Ayawasi stierf in juli 1971 een man die oorspronkelijk
van de Maréstreek afkomstig was vermoedelijk ten gevolge van een levercirrhose.
Een van zijn verwanten uit Ayawasi vertelde toen het volgende verhaal
" Heel vroeger ging een man uit de omgeving van Ayawasi naar het dorp Renis
(de plaats van herkomst van de overledene. S.) om doeken te vragen. Hij kreeg
daar te horen dat hij enige dagen moest wachten omdat een van de doeken niet
ter beschikking was. Hij wilde gaan wandelen maar de mensen verboden hem om
de berg Kerama te bestijgen omdat de top taboe is. Hij ging toch naar boven
en bovenop de berg zag hij een reusachtig grote slang die lag te slapen. Toen
de man voorbij liep ontwaakte de slang en zij vochten. Als de man naar links
ging, ging de slang ook naar links en als de man naar rechts ging, ging de
slang ook naar rechts. De man kon niet ontkomen. Terug naar het dorp kon ook
niet omdat hij de slang voorbij gegaan was. Uiteindelijk heeft hij met zijn
kapmes de slang gedood en hij vluchtte naar het dorp. Alle mensen waren bang
en kwaad omdat hij de apan mpau = gevaarlijke slang, gedood had.
De nakomelingen van de slang zijn er nog altijd en zij zijn bijzonder gevaarlijk
voor mensen. Zodra de mensen zo'n slang vangen stoppen ze hem in een
bamboe en nadat ze de bamboe zorgvuldig gesloten hebben wordt deze in een holle
boom geplaatst vlak bij de rivier. Wanneer mensen daar een tuin gaan aanleggen
gebeurt het dat de boom niet de bamboe verbrand wordt. De as van de
slang is zeer gevaarlijk gif dat eruit ziet als zout.
Welnu, de overleden man had van dat gif te eten gekregen terwijl hij dacht
dat het zout was ".
De inwoners van Ayawasi beschouwen de bewoners van de Maréstreek en het Karongebergte
als zeer bedreven in het bereiden van dodelijk gif. Zo zouden zij
uitzonderlijk bijtende en 'hete' bladeren kennen. Met een lange scherpe bamboe
steekt men de bladeren van de takken. Nadat de bladeren bijeengeschoven
zijn laat men ze een lange tijd liggen om 'af te koelen'. Na verloop van tijd
kunnen de ray mechar po tekíf = de mensen die zichzelf kunnen beschermen, de
bladeren tot op korte afstand naderen. Langdurig worden de bladeren in water
gespoeld om ze nog meer te laten afkoelen. De fijngestampte bladeren verpakt
men in een bamboe, een stevig blad of een papiertje. Dit gif, waarvan niemand
mij een naam kon noemen, is absoluut dodelijk voor mensen en varkens. Zelfs
voor degene die het bij zich draagt is het levensgevaarlijk en daarom is het
zaak om het nooit te lang bij zich te dragen. Om iemand schade te berokkenen
of te doden smeert men wat van de bladermoes aan de bodem van diens huis, aan
de slaapmat, op de plaats waar hij zal gaan zitten of aan een boom langs het
pad naar de tuin. Wanneer men heel brutaal is smeert men het gif op iemands
lichaam. Alleen de ray mechar po tekíf is in staat om het gif door sterker
tegengif te ontkrachten. Iemand die voor doeken dit gif van de medicijnmannen
uit de Maré of Karon geruild heeft kan het nooit meer ontkrachten.
Sommigen spreken over een gif dat met de naam karit wordt aangeduid. Het wordt
gemaakt van etensresten, faeces, haren en nagels. Een klein beetje etensresten,
wat haar of de nagel en zo mogelijk ook wat van de faeces worden meegenomen.
In een stukje hout maakt men een rond gaatje ter grootte van de wijsvinger.
Daarin propt men de spullen totdat het dusdanig gaat rotten dat de maden eruit
komen. Elke made die eruit komt moet gedood worden want zij zijn zeer gevaarlijk.
Van grote afstand kan men een miniem beetje van dit spul, dat onder de
vingernagel verborgen gehouden wordt, naar een slachtoffer schieten. Houdt men
het echter te lang onder de vingernagel dan kan dat ziekte tot gevolg hebben.
Ook dit gif kan niet teruggenomen worden. Eenmaal weggeschoten is er niets
119