mensen van de ayfat - Stichting Papua Erfgoed

Ayawasi wel zoveel geld in omloop dat ieder zo nu en dan wat rijst, zoute
vis en wat zout kan kopen in de missiewinkel.
Oudere mensen vertelden dat men vroeger eerder geneigd was om weer eens naar
een heel nieuw stuk grond te trekken dan nu. Momenteel is men toch min of
meer aan de nabije omgeving van het dorp gebonden. De gewoonte is ontstaan
om met een groep van vijf of meer gezinnen gezamelijk een groot tuincomplex
aan te leggen. Bij de aanplant laat men een paar stukken braak liggen en zodra
de eerste taro-aanplant ongeveer voor de helft geconsumeerd is, begint
men stekken op een nieuw stuk tuin te planten. In het stuk tuin dat niet geschikt
is om direct weer tarostekken te planten, verbouwd men boontjes, pinda's
en verschillende soorten groente. Hoe lang men uiteindelijk in een groot
gemeenschappelijk tuincomplex blijft wonen en werken hangt af van de productie,
de beschikbare oppervlakte en soms ook van de ontwikkelingen in de sociale
relaties tussen de deelnemende gezinnen. De samenwerking binnen een
tuincomplex beperkt zich gewoonlijk tot de aanleg, de constructie en het onderhoud
van de omheining en de bouw van tuinwoningen voor elk gezin.
In october 1971 telde ik in de omgeving van Ayawasi 43 tuinen of tuincomplexen
waarbij inwoners van het dorp betrokken waren. Daarvan behoorden 12 tuinen
uitsluitend tot één gezin en 8 tot een gezin met een of enkele vrijgezellen,
weduwen of weduwnaars. Er waren 6 tuinen die behoorden aan 2 gezinnen
en 10 tuinen waarin 2 gezinnen met een of enkele alleenstaanden leefden.
Er waren 3 weduwen die nog een eigen tuin onderhielden en er was één ongehuwde
jongeman die zijn eigen tuin had.
De overige drie tuincomplexen waren zogenaamde worá mpau = bijzondere tuinen
door de ceremoniële betekenis: de tarostekken en taroknollen uit die tuinen
werden eerst en vooral tegen ceremoniële doeken geruild. Dat neemt niet weg
dat zij ook voor de directe consumptie van groot belang waren. In de drie al
eerder genoemde tuincomplexen leefden in totaal 25 gezinnen uit Ayawasi en
nog een aantal eenlingen. Bij deze tuincomplexen waren echter ook gezinnen
en individuen uit andere dorpen betrokken.
De 43 tuinen of tuincomplexen lagen binnen een straal van ongeveer drie uur
lopen rondom Ayawasi. Op nog grotere afstand van het dorp deelden 12 gezinnen
tuincomplexen met mensen uit naburige dorpen.
Voor de aanplant van maïs kiest men gewoonlijk een verlaten tuin. De initiatiefnemers
zoeken een aantal deelnemers en gezamenlijk maakt men de tuin
schoon. Meestal moet de omheining hersteld worden. Daarop wijzen de initiatiefnemers
aan elke deelnemer zijn makit = eigen deel van de worá po setèn
= maïstuin aan. Na het zaaien hoeft men weinig zorg aan de tuin te besteden.
Zodra de mals rijp is, en dat is dikwijls al na ongeveer drie maanden, maken
de deelnemers alom bekend wanneer het poku po setèn = het maïsfeest zal worden
gehouden. Het feest duurt een of twee dagen. Alle geïnteresseerden verzamelen
zich in de loop van de ochtend in de tuin. Wie geld of goederen in
ruil aanbiedt, krijgt van de deelnemers aangewezen welk deel van hun makit
daarvoor geplukt mag worden. Er waren ook deelnemers die hun gasten eerst
lieten plukken alvorens over de ruilverhouding te praten. De geplukte maïs
wordt verzameld in grote draagtassen. Ondertussen legt men een vuurtje aan
om jonge maïskolven voor directe consumptie te roosteren. Voor de maïs die
ieder tijdens het feest ter plaatse eet hoeft geen tegenprestatie geleverd
te worden. De ruilverhouding bleek vaak van zeer subjectieve factoren afhankelijk
te zijn. De r a j a noemde mij ooit wat verhoudingen die volgens hem
maatgevend moesten zijn:
2 volle draagtassen = sarongdoek of 180 rupiah
1 grote draagtas = 100 rupiah
2 grote draagtassen = bamboe palmwijn
1 grote draagtas = kleine bamboe palmwijn
43