mensen van de ayfat - Stichting Papua Erfgoed

worden grote paniek veroorzaken. Ook mogen de doeken geruild worden tegen
vlees van het dier dat tussen oerwoud en menselijke omgeving in staat: het
tamme varken.
Het lijkt erop alsof men aan de partijen die een huwelijk voorbereiden en uiteindelijk
sluiten een symbolische betekenis toekent: een ontmoeting van het
autonome, natuurlijke, de vruchtbaarheid, gesymboliseerd in de (partij van
de) vrouw én het domein van de mens, het dorp, de cultuur, gesymboliseerd in
de (partij van de) man. De voedselgiften die aan elke ontmoeting vooraf gaan
zouden als een symbolische grensoverstijging bedoeld kunnen zijn. In de uitwisseling
van voedsel en van de huwelijkscollecties worden sociale relaties
gevestigd en bevestigd en in 'het planten van de stek' in de 'vruchtbare aarde'
waarborgt de samenleving haar kracht en continuïteit.
De grootste bedreiging voor die kracht en continuïteit vormen ziekte, ongeluk
en uiteindelijk de dood. Tenzij het een baby of een heel oude mens betreft,
veroorzaakt de dood telkens weer een crisis in de samenleving. Het wegvallen
van een verwant betekent discontinuïteit in de kring van naaste verwanten,
in het werk, in de ruil en in de voortplanting. Niet alleen de nabestaanden,
maar naar men meent ook de overledenen staan erop dat de continuïteit hersteld
wordt. De grensoverschrijdende doeken vermogen de harmonie tussen voorouders
en nabestaanden te herstellen. De nabestaanden dienen de doeken te laten
circuleren, onbelemmerd als vogels. De meest efficiënte manier is: huwelijken
sluiten. Het zijn in dit opzicht de overledenen, die over de grens
van de dood heen, door middel van de ceremoniële ruil de levenden pressen in
nieuwe huwelijken de continuïteit van de samenleving te waarborgen.
Merkwaardig is het steekspel tussen vrouwen en mannen bij de dood van oude
mensen. Zodra de mannen het stoffelijk overschot over de 'grens' tussen dorp
en oerwoud dragen, worden zij door de vrouwen bestookt met stompe stokken.
Het schijngevecht is een vrolijk spel tussen mannen en vrouwen, de dood en
het leven. Het gevecht lijkt de symboliek te hebben van de crisis die de dood
veroorzaakt en van het leven dat in de sexualiteit gegarandeerd ligt. De onlosmakelijk
met elkaar verbonden eenwording van man en vrouw en de ceremoniële
ruil zijn een poging om de discontinuïteit van de dood te overwinnen, Mensen
sterven en relaties verdwijnen. Het zijn de doeken, boven tijd en ruimte
vliegend als vogels, die voortbestaan symboliseren. Het zijn niet zo maar
handelsartikelen, maar tekenen van hoop, toekomst en harmonie.
In dit licht wordt ook de betekenis van de doeken bij het regelen van conflicten
duidelijk. Elk conflict bedreigt de continuïteit van relaties. Duidelijk
sprak de symboliek in het schijngevecht tussen mannen en vrouwen bij de opening
van de tuin die speciaal in het kader van de regeling van oude conflicten
werd aangelegd. In dit licht is de gepassioneerdheid waarmee de mensen
van de Ayfat hun ceremoniële ruilzaken behartigen en het vertrouwen dat zij
in geval van ziekte aan de doeken hechten niet zo verwonderlijk meer.
Het is ook in dit licht dat de afkeuring die ligt in de titel popot, als zijnde
iemand die de doeken voor machtsvorming gebruikt, duidelijk wordt.
Het ligt voor de hand dat het optreden van bestuur, zending en missie tegen
de ceremoniële ruil nog vrijwel geen enkel effect heeft. De vitale betekenis
van de ceremoniële ruil voor de Ayfatsamenleving valt niet te ontkennen.
208