mensen van de ayfat - Stichting Papua Erfgoed

vraag naar de toegevoegde -t in de term voor zoon kreeg ik steeds ten antwoord
ayt jecho = hij blijft. Een vrouw antwoordde ayt jecho au mamo = hij
blijft zij gaat weg. Wellicht doelde zij op het feit dat een zoon in de locale
groep blijft terwijl een dochter uitgehuwd zal worden.
Echtgenoten spreken over elkaar met de term tefayn wanneer zij willen benadrukken
dat hun partner van een andere clan of groep stamt. De betekenis van
tefayn is: ik heb gehuwd, ik heb aangetrokken, ik heb omstrengeld. Wanneer
gehuwden in intieme kring met of over elkaar spreken gebruiken zij de term ta.
Een vader die met zijn kinderen over zijn vrouw spreekt gebruikt neme = jouw
moeder, of fène nuo = moeder van jou. Net zo een moeder die met haar kinderen
over haar man spreekt: natia = jouw vader, of pine nuo = vader van jou.
De categorieën tseníem en taun bevatten in principe geen bloedverwanten. Het
betreft aanverwanten van bloedverwanten en aanverwanten van aanverwanten via
het huwelijk van Ego. Het is vooral binnen het kader van de ceremoniële ruil
dat tseníem- en taun-relaties voor Ego van belang kunnen zijn.
Grootouders zijn in de tabellen niet vermeld. Zij worden met al hun verwanten
in de gelijke generatie aangeduid met tatat. Gezien de betrekkelijk korte levensduur
van de mensen in het Ayfatgebied is het niet verwonderlijk dat zij
voor Ego geen structurele positie van betekenis innemen.
Alle voorouders boven de generatie die met tatat wordt aangeduid, worden benoemd
met de term rochos.
Terminologie en sociale organisatie.
Na de indeling in clans, subclans en lineages die inzicht verschaften in de
territoriale verdeling, naamgeving, dorpssamenstelling en woonstructuur, geeft
deze terminologie (13) een beeld van de wijze waarop de mensen van het Ayfatgebied
hun verwanten globaal indelen in categorieën die elk een eerste houvast
bieden voor de rolverwachtingen en rolverplichtingen die in het dagelijkse
sociale verkeer van belang zijn. Deze reconstructie van de verwantschapsterminologie
is niet meer en niet minder dan een principe van ordening en een
'schema van berekening' dat Ego impliciet hanteert. De alledaagse sociale werkelijkheid
is het primaire gegeven en daarin komen tal van gedragingen en relaties
voor die niet uit deze reconstructie 'af te lezen' zijn. Om inzicht te
krijgen in dynamische en interactionele aspecten van de sociale organisatie
is het noodzakelijk om nader te onderzoeken met wie, en op welke wijze de mensen
van het Ayfatgebied betrekkingen onderhouden wanneer het gaat om ceremoniële
ruil, huwelijksrelaties, machtsverhoudingen, samenwerking, levensonderhoud,
geboorte, ziekte en dood.
8 Netwerk en coalitie.
In de Ayfatsamenleving verkeert een baby de eerste jaren van zijn leven in de
directe nabijheid van zijn moeder. Vanaf enkele dagen na de geboorte draagt
een moeder haar kind in de draagtas op haar rug of in een draagdoek op haar
heup door het dorp, naar de tuin, naar de plaats waar zij haar behoefte doet
of waarheen zij ook gaat. Tijdens het werk, het lopen, het weeklagen bij een
overledene, heftige ruzies, altijd 'deelt' de baby de bewegingen van zijn moeder.
Vele malen per dag krijgt de zuigeling even de borst of wat voorgekauwd
voedsel. Tijdens de nacht verwarmt de moeder het kind met haar eigen lichaam.
Meer en meer gaat het kind in contact komen met de overige huisgenoten. De
vader en de andere kinderen spelen met het kleine kind, waken ervoor dat het
niet in het vuur terecht komt, helpen bij het voeden en naarmate het ouder
wordt gaan de oudere kinderen met de kleine rondwandelen. Tegen de tijd dat
moeder weer in verwachting raakt en een volgende baby krijgt wordt de sterke
band met moeder losser. Een uitzinnig krijsende kleuter van een jaar of drie,
alleen op het pad of voor het huisje, is een bekend tafereel. Steeds vaker
160