mensen van de ayfat - Stichting Papua Erfgoed

8 Stagnatie in de ruil.
Hoewel iedereen het er in principe wel over eens is dat de doeken dienen "te
vliegen als vogels", dat wil zeggen vlot van hand tot hand en van groep tot
groep moeten gaan, klagen velen er toch dikwijls over dat hun verwanten niet
de gevraagde doeken willen leveren of daar te veel tijd voor nodig hebben en
ook dat er mensen zijn die de doeken lange tijd oppotten. Daardoor dwarsbomen
zij de verzameling van de huwelijkscollecties en de behoorlijke afwikkeling
van tal van andere zaken.
In de alledaagse, en wat minder principiële, behandeling van de doekenzaken
geldt dat men wel vlot is met eisen maar niet met geven. Wanneer ik deze tegenstrijdigheid
tussen principe en praktijk ter sprake bracht, bleek uit de
reacties dat men de opdracht om de doeken te laten vliegen als vogels allereerst
op anderen van toepassing achtte.
Ter rechtvaardiging van de eigen traagheid in het geven voerden enkelen aan
dat de doeken steeds schaarser worden. Vroeger, zo stelde men, konden in de
kustplaatsen Manokwari, Sorong en Teminabuan nog wel eens nieuwe doeken verkregen
worden. Nu zou dat niet meer het geval zijn. Ondertussen verdwijnen
er wel doeken uit de circulatie door slijtage of doordat ze door insecten
dusdanig worden aangevreten dat herstel niet meer mogelijk is.
Het lijkt mij niet onmogelijk dat de doeken inderdaad schaarser worden, maar
de verminderde toevoer is vermoedelijk niet de enige oorzaak. Uit opmerkingen
van informanten in andere context, met name uit de toelichting die gegeven
werd bij het genealogisch materiaal, valt op te maken dat er tegenwoordig
meer huwelijken gesloten worden dan vroeger. De verklaring daarvoor zou kunnen
liggen in de omstandigheid dat er momenteel geen jonge, ongehuwde mensen
meer omkomen door geweld en dat er, eveneens ten gevolge van de pacificatie,
een veel ruimere mogelijkheid is om een huwelijkspartner te vinden.
Wanneer er meer huwelijken voorbereid worden betekent dat dat er tijdelijk
meer doeken vastgehouden worden in het kader van het verzamelen van de huwe-
'lijkscollecties rura en fato.
Er waren ook mensen die de verklaring voor de traagheid in het circuleren van
de doeken zochten in de lange keten van transacties die meestal noodzakelijk
is om aan een enkel verzoek tegemoet te komen.
Een man legde mij uit dat wanneer hij één doek in zijn bezit heeft er zeker
twee mensen om zullen vragen. Wanneer hij twee doeken heeft komen er drie
mensen en, zo voegde hij eraan toe, wanneer hij veel doeken zou hebben zou
iedereen aan zijn kop komen zeuren.
Bij elk verzoek heeft een mens tijd nodig om na te denken en te beslissen aan
wie hij de doek zal geven. En wanneer hij te weinig of in het geheel geen doeken
heeft zal hij naar zijn verwanten moeten gaan om doeken te lenen. En elk
van zijn verwanten staat voor dezelfde problemen. Iedereen wil tijd winnen
en daarom begint men maar met weigeren en afhouden.
De meeste mensen verklaarden stagnaties in de doekencirculatie uit het feit
dat de popot = mensen die over veel doeken kunnen beschikken, zo nu en dan
gedurende enige tijd doeken aan de circulatie onttrekken. Zij slaan de doeken
ergens op totdat zij op een moment dat in hun strategie gunstig is via een
indrukwekkende distributie of via transacties opeens vele doeken tegelijk in
omloop brengen. Op deze handelwijze van de popot kom ik nog nader terug. Hier
is van belang dat hun doekenbeleid door de meeste mensen als onjuist ervaren
wordt omdat het stagnatie veroorzaakt.
Uit deze verschillende meningen blijkt dat de stagnatie in het continuüm van
transacties ten dele uit het systeem zelf verklaard kan worden waar het
schaarse goederen en prestaties op termijn betreft. Gebrek aan goederen en
uitstel van prestaties liggen voor de hand. Daarnaast blijkt echter dat er
mensen zijn die door hun machtspositie de doekencirculatie dusdanig kunnen
beïnvloeden dat zij niet alleen hun macht kunnen doen gelden en bevestigen,
192