mensen van de ayfat - Stichting Papua Erfgoed

lijk en vanwege het feit dat de man in veel opzichten afhankelijk is van zijn
vrouw kan de echtgenoot soms niet blijven weigeren. Als hij een doek geeft is
dat bepaald niet zonder gevoelens van irritatie.
Vooral de mannen die inhuwen in de groep van hun echtgenote en de mannen die
in de buurt van de verwanten van hun wederhelft wonen, worden vaak geplaagd
door deze pressie van de bruidgevers. Wat dit betreft heeft de dorpssamenleving
het aantal conflicten eerder vermeerderd dan verminderd.
Het is daarom niet verwonderlijk dat mannen trachten om hun doekenzaken zoveel
mogelijk verborgen te houden voor de verwanten van hun vrouw. Ken aantal
echtelijke twisten bleek veroorzaakt te zijn doordat de vrouw haar naaste verwanten
op de hoogte gebracht had van het feit dat haar man op dat moment beschikte
over bepaalde doeken, met als gevolg dat die verwanten direct bij hem
aandrongen op vrijgevige medewerking.
Vooral de onderwijzers die een vrouw uit de Ayfatstreek gehuwd hebben worden
zonder ophouden bezocht door haar verwanten die 'in grote nood' of met allerlei
slimmigheden een beroep doen op zijn geld en goederen. Ken onderwijzer
die toch al met handen en voeten aan de verwanten van zijn vrouw gebonden is,
kan niet weigeren. Het grootste gedeelte van zijn maandsalaris, zijn eten,
kleding, schoenen, huisraad en zelfs zijn huis moet een dergelijke onderwijzer
delen met zijn schoonfamilie.
Interessant is dat men een vorm van transactie kent die erin voorziet dat
geen van beide partijen nog ooit aanvullende eisen, in welke vorm ook, kan
stellen. Het betreft een uitwisseling van collecties die zeer groot zijn en
waarover tijdens de onderhandelingen afgesproken wordt dat zij volledig zijn.
Men spreekt in die gevallen van ray mo po ray seyt mechay = de mensen dragen
doeken over voor een volledige mens.
Uit mededelingen maak ik op dat in drie situaties tot deze definitieve onderhandeling
besloten wordt.
Allereerst betreft het huwelijken tussen coalities van clans die nog nooit
eerder met elkaar in relatie traden om een huwelijk te regelen. Het wederzijds
vertrouwen inzake het nakomen van beloftes en de frequentie van onderlinge
contacten zijn dan kennelijk nog zo gering dat men de voorkeur geeft aan een
regeling voor eens en voor altijd.
Vervolgens bleken onderwijzers, die uit andere cultuurgebieden afkomstig waren,
in geval van een huwelijk met een meisje van de Ayfatstreek de eis te
stellen dat de huwelijkstransactie voor eens en voor altijd geregeld werd.
De familie van het meisje stemde daarmee soms in en eisten een zeer grote
collectie. Naderhand bleven zij onbelemmerd profijt trekken van de welvaart
en afhankelijkheid van de onderwijzer.
De derde situatie waarin op de voorwaarde ray seyt mechay = voor een volledige
mens, onderhandeld werd, had niet met een huwelijk te maken. Zoals we reeds
eerder zagen moet in geval van doodslag de familie van de schuldige haar
kain pusaka aan de verwanten van het slachtoffer overdragen. Dat erfstuk
blijft bij de gedupeerden totdat de schuldigen in staat zijn om een grote
collectie "voor een volledige mens" ter genoegdoening over te dragen.
Overspel wordt als een ernstige verstoring van de huwelijksrelatie en de relatie
tussen de twee betrokken coalities gezien. In het gunstigste geval,
wanneer er geen verstoting of echtscheiding of doodslag op volgt, moet het
gezin van degene die als de schuldige aangemerkt wordt, naar een ander dorp
verhuizen. In Ayawasi trof ik drie gezinnen aan die daar hun intrek genomen
hadden nadat de man in hun vroegere woonplaats bij overspel betrokken geweest
was. Ken van de dorpshoofden van het dorp Mosun had vroeger eveneens om die
reden in Ayawasi gewoond. Toen men in Mosun geen geschikte candidaat had om
de functie van dorpshoofd te vervullen, had men hem weer terug geroepen.
Wanneer de man overspel gepleegd heeft kan zijn echtgenote haar verwanten aan-
184