mensen van de ayfat - Stichting Papua Erfgoed

Nauwkeurig spreken de medicijnmannen, verwanten van de patiënt zelf af wat hij
wel en niet mag eten, waar hij mag lopen, baden, ontlasten, enzovoorts. Aan
ieder wordt verboden met hem of haar in contact te komen.
Zodra het slachtoffer overleden is, draagt men al zijn bezittingen, de doeken
uitgezonderd, naar zijn hutje en vervolgens wordt alles tegelijk verbrand.
Naar men zegt wordt nu de lijkverbranding uit angst voor het bestuur achterwege
gelaten. Het lichaam wordt begraven en de plaats taboe verklaard.
Wanneer er twijfel bestaat of men met een wafirgeval te maken heeft, treft men
veel voorzorgsmaatregelen. De patiënt wordt afgezonderd en er worden afspraken
gemaakt betreffende voedseltaboes. Voelt de patiënt na verloop van tijd dat
hij genezen is, dan deelt hij mede dat hij van bepaalde verboden vruchten gaat
eten. Volgt daarop geen nieuwe ziekte dan acht men bewezen dat het geen wafirgeval
betreft. Komt er echter na verloop van tijd uit de gezwellen "zoiets als
varkensvet" dan staat voor de omgeving vast dat de patiënt aan wafir lijdt. De
afzondering wordt dan definitief.
Dat het bij wafir lepra betreft viel op te maken uit de reacties van de bevolking
toen in november 1971 een lepra-patiënte uit het oostelijk Ayfatgebied
voor enige tijd in Ayawasi moest verblijven in verband met haar behandeling.
De bevolking eiste dat zij in afzondering gebracht zou worden, dat zij de
voedseltaboes in acht zou nemen en niemand wilde haar op enigerlei wijze helpen.
Toen daarop besloten werd dat zij in het hospitaal opgenomen zou worden,
eiste de dorpsbevolking bij monde van een van de dorpshoofden dat het bed "na
haar dood zes dagen in de rivier gereinigd zou worden".
Men weet te vertellen dat in 1959 ergens in het Maregebied een wafirpatiënt
leefde. Na overleg met medicijnmannen en verwanten duwde zijn broer hem in een
ravijn met de bedoeling hem te doden. De man overleefde echter zijn val doordat
hij achter een struik bleef hangen. Daarop heeft men hem verder met rust
gelaten, zij het in strenge afzondering.
In het najaar van 1971, toen er voor het eerst sinds vele jaren weer een arts
door het Ayfatgebied tourneerde, werden er tien lepragevallen geconstateerd.
Doeltreffende behandeling ter plaatse is vrijwel onmogelijk en transport naar
de leprozerie te Sorong had geen zin omdat die reeds overbezet was. De slachtoffers
zijn gedoemd in afzondering te leven en te sterven.
De mate waarin men zich zorgen maakt over ziekte, oorzaken en remedie wordt
niet alleen bepaald door de verschijnselen die de patiënt vertoont, maar ook
door de sociale context waarbinnen de ziekte voorkomt. Kleine kwaaltjes, lichte
aandoeningen en ziektes die nu niet direct het totale functioneren belemmeren,
zoals verkoudheid, huidziektes, jeukende ogen, ontstekingen, hoofdpijn,
worden niet direct in verband gebracht met de letale krachten waarover in het
voorafgaande sprake was. De verklaringen over deze ziektes en aandoeningen
zijn betrekkelijk simpel de koude en wind heeft ziek gemaakt of er is iets
in het lichaam binnengedrongen, of de patiënt heeft iets verkeerds gegeten of
gedronken. Met de verklaring van deze lichte aandoeningen is tevens de logica
van de verschillende remedies min of meer duidelijk. Behalve een regelmatige
hartslag en ademhaling moet er voldoende bloed zijn. Door het eten van roodgekleurd
voedsel en door in het hospitaal rode pillen "voor de vermeerdering
van het bloed" te halen hoopt men het bloed weer op peil te brengen.
Wanneer de spieren door vermoeidheid of koorts niet goed functioneren, poogt
men met brandnetelbladeren al wrijvende het lichaam te stimuleren en te prikkelen.
Men poogt de gezondheid te herstellen door de patiënt te dwingen veel
taro te eten en water of palmwijn te drinken.
Koorts wil zeggen dat er een te hoge verbranding is en door weinig te eten te
geven en veel koud water te laten drinken, hoopt men het vuur te temperen' .
Daarbij verwacht men dat op de tocht zitten en in het koude rivierwater liggen,
zal bijdragen aan het herstel van de juiste temperatuur. Heeft iemand
koude rillingen dan probeert men door veel en pittig voedsel en heet water de
95