mensen van de ayfat - Stichting Papua Erfgoed

7 Verwantschap.
Uit het voorgaande blijkt dat de onderscheiding van clans, subclans en lineages
vooral een rol speelt bij de verdeling van het territorium, de naamgeving
van gebied en bewoners, de samenstelling van het dorp en de woonstructuur.
Binnen deze kaders waren het gezin en de nauwe banden tussen vader en
zoons en broers onderling van grote existentiële betekenis. Momenteel is dat
nog zo, maar binnen de dorpssamenleving wint het clanfragment meer en meer
aan betekenis.
In het dagelijks verkeer, maar vooral binnen het kader van de ceremoniële
ruil, is de aard van de relaties met bijbehorende rechten en plichten, en
uiteraard de subjectieve beleving daarvan, dikwijls van groot belang. Op zoek
naar het systeem dat het voor iedereen mogelijk maakt om 'wegwijs' te geraken
temidden van zijn vele verwanten, heb ik getracht te achterhalen welke 'logische
wegen' Ego, meestentijds onbewust, volgt bij het vinden van de juiste
verwantschapstermen.
De reconstructie van de verwantschapsterminologie bleek een ingewikkeld werk
van ontwarring en ordening. Het komt dikwijls voor dat een informant een bepaalde
persoon én als bloedverwant én als aanverwant kan benoemen. Wanneer
de informant of die bepaalde persoon meermalen gehuwd zijn openen zich nog
meer mogelijkheden voor benoeming. Ook komt het nogal eens voor dat mensen
wel ongeveer van gelijke leeftijd zijn terwijl zij genealogisch gezien van
generatie verschillen, of omgekeerd. In deze gevallen gebruiken sommigen de
termen die een generatieverschil aangeven, anderen weer niet. In het alledaagse
verkeer blijkt het informeel gebruik van de termen wel eens af te wijken
van wat formeel 'juist' is.
De reconstructie van de terminologie in de tabellen 9 en 10 is dan ook beslist
geen blauwdruk van een subjectief relatiesysteem. Er is waarschijnlijk
niemand die in het dagelijkse verkeer zijn verwanten exact volgens dit schema
benoemt. Het is een abstractie, een schema van structurele posities. Bij het
leggen van ceremoniële ruilcontacten fungeert het als een basis waarop ieder
kan 'berekenen' op welke verwanten hij 'rechtens een beroep kan doen of aan
wie hij medewerking verplicht is. Het vertelt meer over potentiële relaties
dan over feitelijke relaties.
Termen en structurele posities.
Bij de reconstructie van de terminologie ben ik uitgegaan van het genealogisch
materiaal. Ik heb mijn informanten gevraagd om alle, in hun genealogie
voorkomende, bloed- en aanverwanten te benoemen. Dat de termen met een uitzondering
beginnen met t- komt doordat de termen een persoonlijk voorvoegsel
krijgen. De t- staat voor de eerste persoon en ik laat de termen hiermee beginnen
omdat het immers gaat om de vraag hoe Ego zijn verwanten benoemt (11).
In de presentatie volg ik de grafische symbolen en engelse afkortingen van
Schusky (12) omdat die volgens mij weinig misverstanden toelaten. Omdat de
sexe van Ego soms medebepalend is bij de benoeming van verwanten maak ik onderscheid
tussen Ego ms. = male speaking en Ego fs. = female speaking.
De gegeven terminologie geldt voor het westelijk Ayfatgebied.
Ik l eb aanwijzingen dat deze gegevens maar ten dele gelden voor het oostelijk
Ayfatgebied en het Maregebied.
Op de term tefayn - huwelijkspartner na gebruikt Ego alle termen classificatorisch.
153