mensen van de ayfat - Stichting Papua Erfgoed

De clan Fatie telt in Ayawasi 33 leden. Zij behoren tot de subclan Fati-u, die
het noordelijk gedeelte van de clangronden gebruiken. De zuidelijke subclan,
Fatie-té genaamd, is veel talrijker. Zij vormden de belangrijkste groep in het
dorp Pori.
Evenals in de clan Tenau en Jumete leeft in de clan Fatie de gedachte dat zij
oorspronkelijk gekomen zijn uit het gebied Choway ten zuiden van de Ayamarumeren.
Hun voorouders zouden langs de rivier Kamoendan of Ayfat noordwaarts
getrokken zijn.
De clan Kosamach telt in Ayawasi 24 leden. Hun grondgebied ligt ten oosten en
noordoosten van Ayawasi. De meeste leden van de clan bevinden zich in het dorp
Bori. Hoewel enkele gezinnen van deze clan al vroeg probeerden om in een groep
bijeen te gaan wonen, hebben de meeste leden van deze clan zich lang afzijdig
gehouden van de dorpsvorming. Ook in 1972 waren er nog gezinnen die zelden of
nooit in een dorp verschenen. Dit heeft er mede toe geleid dat het dorp Man
in 1971 officieel werd opgeheven.
Zoals gezegd ontstond er gedurende de periode van mijn onderzoek een derde
gedeelte van het dorp, Ayawasi-over de rivier. Bij mijn vertrek woonden er 80
mensen in dat gedeelte.
Sinds de telling van oktober 1969, waarop bovenstaande gegevens gebaseerd zijn,
trokken een viertal gezinnen van de clan Kosamach weg uit Ayawasi-hoog en zij
vestigden zich met enkele gezinnen van hun eigen clan die afkomstig waren uit
het dorp Man in Ayawasi-over de rivier. In maart 1972 telde de clan Kosamach
26 leden in dit nieuwe dorpsgedeelte. Inmiddels hadden zich 30 leden van de
subclan Kosecho-chayut, de meesten van hen eveneens afkomstig uit Ayawasihoog,
bij hen gevoegd. Voorts telde ik 8 leden van de clan Baru, 4 van de clan
Fatie, twee onvolledige gezinnen van de clan Air en Jumete-Jum en enkele ingehuwde
mensen van diverse clans.
Clanfragmenten en huwelijksrelaties.
Tabel 7 toont de samenstelling van de acht clanfragmenten (9) die tezamen de
kern vormen van het dorp Ayawasi. E1k fragment bestaat uit een aantal lineages
waarbij zich soms enkele gezinnen of individuen hebben aangesloten. In de
meeste gevallen bestaat de lineage uit mannelijke, patriliniaire verwanten
met hun gezinnen. In zes van de acht fragmenten komen enkele gevallen voor
waarin een vrouwelijke patriliniaire verwant in de eerste of tweede generatie
opwaarts de verbindende schakel vormt.
Dat sommige clanfragmenten een samenhang tonen in de vierde en vijfde generatie
terwijl anderen wat dat betreft niet verder komen dan de eerste of tweede
generatie is niet alleen maar een kwestie van toevallig verschil van diepte
in genealogische kennis. Juist de clans Kosecho en Kosamach, die zich over het
algemeen het langst afzijdig hielden van de dorpen, vertonen weinig samenhang.
"Vroeger', zo zei een man, "leefden we verspreid over een groot gebied en er
werden veel mensen gedood en geroofd bij wraakacties. Soms werden man, vrouw
en kinderen gedood, soms was er nog maar één zoon om te trouwen. Daarom kennen
wij alleen onze ouders". Het genealogisch materiaal bevestigt deze opmerking
op tal van plaatsen.
Er zijn twaalf losse gezinnen of individuen die tot de clanfragmenten gerekend
worden. In vier gevallen betreft het mensen die reeds tijdens hun jeugd als
ku awe = ruilkind van hun oorspronkelijke clan naar een andere clan overgeplaatst
werden. Alle vier werden zij bij een wraakactie geroofd. De aanleiding
voor die acties lag in problemen die verband hielden met de ceremoniële ruil.
De vier betrokkenen wisten nog wel van welke clan zij afkomstig waren, maar
zij toonden geen enkele interesse in hun afstamming en bloedverwanten. Zij
waren geheel in hun nieuwe clan opgenomen, alhoewel geen van hen een invloedrijke
positie innam. Van de overige acht gevallen mis ik de genealogische ge-
142