mensen van de ayfat - Stichting Papua Erfgoed

geruild.
Het al dan niet dragen van moderne kleding is in sociaal opzicht van belang.
Kleding 'behoort' bij onderwijs, missiepost, kerk, bestuur, leger, alles wat
nieuw is. De paters en zusters dringen bepaald niet aan op het dragen van
kleding zolang er geen sprake is van een betere hygiëne. De militairen, die
enige jaren het Ayfatgebied bezet hielden deden dat wel. Zij trokken de mensen
de schaambedekking af en stuurden hen naar de missiepost om kleding te
vragen. Ook de onderwijzers dringen er niet op aan dat de schoolkinderen kleding
dragen. Kleding is van belang omdat de bevolking schroomt om, zoals men
zegt, naakt in de kerk of in het huis van de paters en zusters te komen. Wie
naakt is, dat wil zeggen slechts schaambedekking draagt, voelt dat dat niet
past bij 'het nieuwe'. Tal van keren hoorde ik dat mensen verontschuldigen
"omdat zij geen kleren hadden". Wie een orang modern= moderne
mens wil zijn, en dat wil de hele jongere generatie, moet aan kleding zien
te komen. En daarvoor is geld nodig.
Ik vroeg eens een oudere man, waarvan ik wist dat hij over het algemeen positief
stond ten aanzien van dorpsvorming, onderwijs, aanwezigheid van de missie
en andere nieuwigheden, waarom hij nooit in de kerk kwam. Hij antwoordde:
"oude mensen zijn kraaltjes-mensen en die staan achter de jonge mensen die
moderne kleren hebben".
Bij gelegenheid van het Kerst- en Paasfeest verzamelen zich honderden mensen
in het dorp Ayawasi. Er wordt gegeten, gedronken, gedanst, onderhandeld en
gevochten. Voor de jongere generatie vormt de kerkelijke viering van het feest
een hoogtepunt. Ieder kleedt zich zo mooi mogelijk.
In het dagelijkse leven dragen veel mensen enkele sieraden. De jonge mannen
dragen vaak een zwarte, wortelvormige armband = ara metis (fig. 23,8). Sommigen
van hen dragen ook karan of fines = een armband van resp. geel of blank
metaal (fig. 23,7). Oudere mannen dragen dikwijls een tafe mpat = krokodillentand
(fig. 24,4) of een way of fane mpat = ronde varkenstand (fig. 23,5) aan
een kralenkettinkje om de hals. Enkele oude mannen droegen fra safach = een
drie centimeter lang staafje van steen of schelp door het neustussenschot
(fig. 24,3). De meeste vrouwen hebben een gietijzeren oorhanger = tin (fig.
23,16) en een of enkele witte armbanden = serach of safach (fig. 23,10), die
van grote schelpen vervaardigd zijn. Oudere vrouwen dragen soms enkele schelpenringen
= safach ut of safach chape aan een touwtje of kralenkettinkje om
de hals (fig. 23,15).
Kapum = scarificatie en po chat = tatoeage brengt men niet meer aan. Van de
jongeren zijn er nog maar weinig die enige tatoeage hebben ; scarificatie zag
ik bij geen van hen. Het merendeel van de oudere mensen heeft in het gezicht,
op de borst en bovenbuik enige punttatoeage, enkelen hebben een w-vormige scarificatie
boven de navel. Sommige informanten beweren dat deze lichaamsversieringen
in onbruik raakten toen de mensen merkten dat zij door de kustbewoners
uitgelachen werden. Anderen zeggen dat een en ander afgeschaft is bij
de komst van het onderwijs en weer anderen zijn van mening dat de jongeren het
zelf niet meer wilden.
Bij feestelijke gelegenheden van traditionele aard zoals de beëindiging van
de initiatie van medicijnmannen en bij de opening van de speciale tuinen draagt
men behalve ceremoniële doeken en dikke bussels chapan = kralenkettingen (fig.
23,4) een keur van sieraden. Een typisch vrouwelijk attribuut is chowor of
narowach mpoch = een band van witte schelpjes die met dunne touwtjes aaneengebonden
om de heupen gedragen wordt (fig. 24,8). Deze band zou de vrouw vruchtbaar
maken. Eveneens uitsluitend door vrouwen gedragen wordt prat = een band
van fijn donkerrood vlechtwerk met fraaie ornamenten (fig. 25) die een meisje
bij haar eerste menstruatie ontvangt. Deze band wordt om de heupen gedragen.
Nanaprat zijn fijn gevlochten rode banden die kruislings over de borst gedragen
worden, zowel door mannen als door vrouwen. Deze banden zijn bestikt met
72