mensen van de ayfat - Stichting Papua Erfgoed

zetten tot het eisen van echtscheiding. Een man kan zijn overspelige vrouw
verstoten.
De bedrogen echtgenoot en de zijnen eisen van de schuldige man minstens twintig
doeken en een volwassen varken. Van de naaste verwanten van de vrouw eisen
zij volledige restitutie van de huwelijkscollectie fato terwijl zij niet
bereid zijn om de collectie rura terug te geven.
Wanneer ontdekt wordt dat een gehuwde man een verhouding heeft met een ongehuwd
meisje eisen de echtgenote en haar verwanten een aanvulling van de collectie
fato of een gedeeltelijke teruggave van de collectie rura als genoegdoening
voor het feit dat de overspelige man zijn vrouw en haar verwanten
charenot = beschaamd gemaakt heeft. Het betrokken meisje wordt voor enige
tijd bij familie in een ander dorp ondergebracht.
Overigens staat vast dat niet alle gevallen waarin gehuwde mannen omgang hebben
met een ongehuwd meisje tot dergelijke regelingen aanleiding geven. Van
zeker één meisje uit Ayawasi weet ik dat zij meermalen aan gehuwde mannen
haar gunsten verleend had. Ik vermoed dat de verdraagzaamheid in een geval
als dit te maken heeft met de betrekkelijk lange onthoudingsperiode die na
de geboorte van een kind binnen het huwelijk gebruikelijk is.
Tijdens mijn verblijf deed zich een ernstig geval van overspel voor. Een jonge,
ongehuwde man uit Mosun die bij de missie in Ayawasi in dienst was, werd
tijdens een bezoek aan zijn eigen dorp betrapt op een intieme relatie met de
vrouw van zijn broer. De vrouw werd door haar verwanten zeer hardhandig afgeranseld.
Door tussenkomst van de toegesnelde missionaris kon waarschijnlijk
erger voorkomen worden. De jongen verschool zich twee weken lang in het magazijn
van de missiepost uit angst dat zijn eigen verwanten hem zouden doden.
Enkele informanten beweerden dat vroeger in dergelijke gevallen beide schuldigen
gedood werden zodat "er geen probleem meer was". Het grote probleem in
een geval als het bovengenoemde is, dat er in betrekkelijk korte tijd een veelvoud
van transacties tussen dezelfde coalities moet plaatsvinden. De bedrogen
echtgenoot eist restitutie van de collectie fato die de bruidnemers indertijd
aan de bruidgevers overhandigden. Daarnaast eist hij doeken ter genoegdoening
omdat hij beschaamd geworden is. Als een naaste verwant van zijn ongelukkige
broer eist hij ook doeken omdat de vrouw mede schuldig is aan de relatie, althans
in zijn ogen.
Tegelijkertijd wordt hij echter door de verwanten van zijn vrouw aangesproken
voor het feit dat zijn broer mede schuldig is aan de overspelige relatie. Daarnaast
eisen de bruidgevers gedeeltelijke restitutie van de collectie rura omdat
de man door zijn vrouw te verwaarlozen aanleiding gegeven zou hebben tot
het ontstaan van de ellendige situatie.
Een extra complicatie in dit geval was, dat er kort tevoren en tegen de wens
van een aantal verwanten in, een nieuw huwelijk tussen beide coalities tot
stand gekomen was. Dat hield in dat er binnen enkele jaren twee huwelijkstransacties
én een aantal transacties ter genoegdoening plaatsvonden. En dit is in
strijd met een van de fundamentele regels van het ruilsysteem, namelijk dat de
circulatiecircuits niet te kort mogen zijn.
Mede uit vrees dat het bestuur wel eens zou kunnen besluiten om weer militairen
in het binnenland te stationeren, ging men er niet toe over om iemand te
doden. In de onderhandelingen die na een week op gang kwamen, werd overeengekomen
dat de bruidgevers fato gedeeltelijk moesten teruggeven. Bovendien moesten
de verwanten van de vrouw twintig doeken en twee volwassen varkens aan de
bedrogen echtgenoot en de zijnen geven. De jonge man werd naar de kust gestuurd
' om veel geld te verdienen" zodat hij bij zijn terugkeer zowel aan zijn
eigen verwanten als aan die van de vrouw genoegdoening zou kunnen betalen. De
bruidnemers behoefden geen doeken aan de bruidgevers te leveren omdat nergens
uit gebleken was dat de echtgenoot zijn vrouw verwaarloosd zou hebben.
185