mensen van de ayfat - Stichting Papua Erfgoed

IV DE SOCIALE ORGANISATIE
l Begrippen
In de eerste fase van mijn onderzoek liet ik mij nog al te zeer leiden door
een model van sociale organisatie dat gebaseerd is op vrij statische en duidelijk
bepaalde groepen en subgroepen. De gegevens die ik verzamelde hadden
dan ook betrekking op de criteria voor het toebehoren tot de diverse groeperingen.
De bewoners van het centrale heuvelland van de Vogelkop onderscheiden
locale geslachten of zoals Sahlins noemt 'territorial clans' (1). Het betreft
groeperingen waarvan de leden zich bewust zijn dat zij gezamelijk een territoriilm
bezitten. De benaming van de groep is identiek met de benaming van dat
territorium. De meeste volwassen mannen van de groep leven op eigen grondgebied.
Een gemeenschappelijke afstamming van alle leden valt niet te demonstreren
en in de praktijk baseert men het lidmaatschap eenvoudigweg op het feit
dat iemand een kind is van een man van de territoriale clan.
Enkele van deze clans kennen een twee- of driedeling op basis van een nadere
gebiedsaanduiding. Ook binnen deze territoriale subclans kunnen de leden geen
gemeenschappelijke afstamming aantonen.
Verspreid over het territorium leven kleine groepen verwanten die ik territoriale
lineages zou willen noemen. Deze lineages bestaan uit een aantal mannelijke,
traceerbare bloedverwanten met hun gezinnen. Meestal leven er in de
groep nog een aantal personen die ooit bij de kern van de lineage aansluiting
vonden. Voor de periode van de dorpsvorming leefden deze kleine verwantengroepen
in naburige tuinen of gezamelijke tuincomplexen. Nu, enkele decennia
na de dorpsvorming, blijkt uit de ligging van de tuinen en uit de samenstelling
van de tuincomplexen dat dit samenlevingspatroon nog vrijwel onveranderd
bestaat.
In de dorpen vinden we een meer of minder groot aantal van deze lineages bijeen.
Hun gezinswoningen staan dicht bij elkaar en bij voorkeur in de nabijheid
van hun eigen grondgebied of het pad dat daarheen voert. Aldus weerspiegelt
de structuur van het dorp in grote lijnen de structuur van de verdeling
van de clangronden.
Zowel in het dorp als in de voedseltuin hebben de meeste gezinnen een eigen
woning. Meer dan de helft van de gezinnen heeft een of enkele verwanten in
hun woning opgenomen.
Gaandeweg mijn onderzoek werd het mij steeds duidelijker dat het groepenmodel
van de sociale organisatie van beperkte waarde is bij een poging om de dynamische
en interactionele aspecten zoals ceremoniële ruil, huwelijksregeling,
macht, sociale nabijheid en distantie te verduidelijken.
De reconstructie van het verwantschapssysteem en vooral het onderzoek naar de
functionele betekenis van het syteem leerden mij dat ik de dynamische aspecten
ook niet binnen dat kader op een bevredigende wijze kon verhelderen.
Steeds weer stuitte ik op het gegeven dat deze mensen veelvuldig opereren in
een veel wijdere kring van relaties dan die van de directe verwanten.
In de derde fase van mijn onderzoek was ik erop gericht om een beeld te vormen
van de relaties die voor het individu met het oog op zijn diverse belangen
van betekenis zijn. Ik trachtte verwanten, vrienden en niet-vrienden tot
en met vijanden in concentrische cirkels rondom Ego te plaatsen, en wel op
een continuüm van sociale nabijheid en distantie. Ik ontmoette daarbij veel
problemen, vooral waar het de gevarieerde belangen van Ego betrof.
Tijdens het uitwerken van mijn onderzoeksmateriaal maakte ik kennis met de
analyse van sociale organisatie in termen van network, Ego-cell, partial network,
action set, coalition en dergelijke (2). Met toenemende spijt dat ik
tijdens mijn onderzoek nog niet met deze benadering vertrouwd was, begon ik
mijn veldwerkgegevens met nieuwe ogen te bezien. Inmiddels ben ik ervan over-
129