mensen van de ayfat - Stichting Papua Erfgoed

Aytinyu. In beslag genomen door de tweede wereldoorlog kan Nederland na 1940
weinig aandacht besteden aan Nieuw Guinea, dat van 1942 tot 1945 onder Japanse
overheersing viel.
De periode na de tweede wereldoorlog wordt voor wat de Vogelkop betreft, gekenmerkt
door een intensievere bemoeienis en een steeds verdere penetratie
van de zijde van het bestuur. In 1950 verhuist het Hoofd Plaatselijk Bestuur
van Inanwatan naar Ayamaru. De bestuurlijke druk tot de vorming van dorpen
begint zich vanaf dat moment ook tot in het Ayfatgebied uit te strekken. Men
gaat over tot de benoeming van k e p a l a k a m p u n g = dorpshoofden,
maar ondertussen stuit de feitelijke vorming van dorpen op nogal wat weerstanden
bij de bevolking. Het Maleis als lingua franca wordt nu ook in het
Ayfatgebied meer en meer bekend.
In 1954 besluiten een groot aantal dorpshoofden uit het centrale heuvelland
onder leiding van het Hoofd Plaatselijk Bestuur om de kain timur =
doeken die in een ceremonieel ruilsysteem circuleren, af te schaffen. Tijdens
de acties van het bestuur die daarop volgen, worden een groot aantal doeken
ingeleverd of, als het sacrale erfstukken betreft, geregistreerd en gestempeld
(15).
Ondanks het feit dat tot aan de bestuursoverdracht van 1963 enkele Nederlandse
bestuursfunctionarissen in Ayamaru gestationeerd zijn, kunnen we toch niet
spreken van een permanente en beleidsmatige beïnvloeding van het Ayfatgebied.
De laatste twee jaar voor de overdracht worden trouwens sterk bepaald door
militaire activiteiten en de terugtrekking van vrijwel alle Nederlanders.
De jaren na de bestuursoverdracht worden voor het Ayfatgebied gekenmerkt door
onrust, guerilla en militaire bezetting. Van werkelijk bestuur kan nog geen
sprake zijn.
Pas na de census van 1968 en de Act of Free Choice in augustus 1969 en kort
daarop het verdwijnen van de laatste militairen uit het binnenland keert de
rust weer. De bestuursambtenaren die zich het meest met het binnenland bezighouden
zijn allemaal uit Irian zelf afkomstig. Twee van hen komen oorspronkelijk
uit het dorp Ayawasi.
In 1970 wordt van bestuurswege het plan "G a y a B a r u" tot reorganisatie
van de dorpen gelanceerd. De opzet is dorpen samen te voegen tot wooneenheden
van minimaal vijftig eengezinshuizen. Voornamelijk door gebrek aan interesse
bij de bevolking blijft het plan in toespraken en papieren steken. Kort voor
mijn vertrek in 1972 doet het bestuur hernieuwde pogingen om het plan tot
uitvoering te brengen.
In september 1970 wordt in een volksvergadering te Kambuaya door traditionele
leiders, dorpshoofden en bestuursambtenaren overeengekomen dat de kain
timur- activiteiten drastisch beperkt zullen worden opdat de 'vooruitgang'
van het land haar kans zou kunnen krijgen. Niets wees er naderhand op
dat dit besluit werkelijk door de bevolking gedragen werd (bijlage III). In
mei 1971 wordt de nog steeds gangbare Irian rupiah vervangen door de Indonesische
geldeenheid. De omrekening van l : 18,9 wekt bij de bevolking veel
verwarring.
In de periode voor de tweede wereldoorlog is het vooral de Utrechtse Zendingsvereniging
die zich op de Vogelkop richt. Vanaf 1911 wordt vanuit Fakfak het
eerste zendingswerk in Inanwatan begonnen met de oprichting van een school en
de plaatsing van een onderwijzer die tegelijk met het eenvoudig onderwijs de
eerste beginselen van het christelijk geloof aan de bevolking bekend maakt.
In 1915 volgt een tweede school in het zuidelijke gebied. Pas in 1924 vestigt
zich, tegelijk met de eerste bestuursambtenaar, een zendeling te Inanwatan.
De invloed van de zending en het onderwijs breidt zich gestaag uit. In 1940
telt het kustgebied 12 scholen en het gebied rondom het Aytinyumeer 3 scholen.
Na de tweede wereldoorlog wordt het zendingswerk voortgezet door de Doopsgezinde
Vereniging tot Evangelisatieverbreiding die gaandeweg haar invloedsge-
23