mensen van de ayfat - Stichting Papua Erfgoed

plaats. Een aantal mannen bouwt aan de rand van de plek een ana = afdak of,
wanneer de groep medewerkenden groot is een samu sepiach = een groot bivak
met een nokdak, beiden vervaardigd van stokken en bladeren. Het afdak of bivak
dient als een tijdelijk onderkomen. Zodra de tuin aangelegd is bouwt men
een tuinwonlng.
De overige mannen, vrouwen en kinderen zijn inmiddels begonnen met de verwijdering
van het onderhout tussen de bomen. Men gebruikt daarbij bijlen en
kapmessen. Het losgekapte hout wordt op hopen gegooid en direct in brand gestoken.
Wanneer dit werk zo goed als voltooid is kappen de mannen de meeste
bomen = ray mefat ara of ray meru ara. Het wegrollen en versjouwen van de
boomstammen is zeer zwaar werk en het wordt hoofdzakelijk door mannen gedaan.
De boomstammen worden gebruikt voor de constructie van een omheining, evenals
de dikke takken. Sommige bomen laat men liggen, ofwel omdat ze te zwaar
zijn om te verplaatsen, ofwel omdat ze geschikt zijn om als brandhout in de
loop van de tijd stukje voor stukje gekapt te worden. Al deze werkzaamheden
noemt men ray mekach po kach of ray mekach worá = de mensen openen een tuin.
Men spreekt ook wel van ray mekach uwa = de mensen werken samen. De aanleg
van een tuin duurt één tot anderhalve maand. Ondertussen moeten de vrouwen
de in gebruik zijnde tuinen bijhouden en voor voedsel zorgen. De mannen gaan
van tijd tot tijd jagen, vissen of houden zich bezig met ceremoniële aangelegenheden.
Tijdens de aanleg van een tuin blijft elk gezin voor zijn eigen
voedsel zorgen. De vrouwen verzamelen intussen stekken van taroknollen en van
tal van andere gewassen om deze, zodra de tuin gereed is, te kunnen planten.
Aan de rand van de nieuwe tuin staan enkele kleine platforms waarop de vrouwen
hun stekken bewaren. De platforms dienen om te voorkomen dat wilde varkens
en ander gedierte de stekken opvreten.
Wanneer de eerste werkzaamheden achter de rug zijn, ligt de nieuwe tuin er
bij als een zwartgeblakerde vlakte met veel boomstronken. Hier en daar staat
een half verschroeide boom die men gespaard heeft vanwege de vruchten. De
houtskool wordt door de vrouwen gelijkmatig over het oppervlak verspreid omdat
dit, naar men zegt, de grond vruchtbaar maakt. Intussen werken de mannen
aan de omheining.
Voor de stekken geplant worden wroeten de vrouwen de aarde los met een same
= hak of een pootstok. De laag aarde, humus en houtskool die de kalksteenbodem
bedekt is op de meeste plaatsen dun, soms niet meer dan enkele centimeters.
De vrouwen verzamelen de losse aarde op kleine hoopjes van ongeveer
40 cm doorsnede. In elk hoopje aarde maakt de vrouw met haar asó, asó ko of
sokó = pootstok een gat en daarin plaatst zij een tarostek of stek van een
ander gewas. Deze werkzaamheid noemt men fenya mesóu enaf auyach of fenya
masom enàf auyach of fenya muóm enàf auyach. De tarostek = enàf auyach bestaat
uit het bovenste stuk van een volgroeide taroknol en de stengel van de
plant. Deze stekken haalt men uit de eigen tuin, maar heel vaak worden ze in
ruil ontvangen van vrienden en verwanten tegen palmwijn, vlees, vis, sarongdoek
en in bijzondere gevallen zelfs voor ceremoniële ruildoeken.. De allernaaste
verwanten stellen wel eens stekken beschikbaar zonder dat daar direct
een tegenprestatie voor verlangd wordt.
Het gebruik om de losgewoelde aarde in hoopjes te verzamelen is niet alleen
nuttig inzoverre de planten daarvoor voldoende voedingsbodem krijgen. Ook in
verband met de drainage is deze vorm van oppervlaktebewerking zeer functioneel.
De regenval in dit gebied is immers zeer hoog en aangezien de meeste
regen in korte en zeer hevige buien valt, moet de bodem in korte tijd een
grote hoeveelheid water verwerken. Vanwege de poreuze bodemstructuur kan het
water snel wegstromen. Voor de tuinen met hun hellend en heuvelachtig oppervlak
zou dat betekenen dat de grond en de jonge aanplant meegesleurd zou
worden. Door deze techniek van bodembewerking en aanplant kan het water door
de geulen tussen de hoopjes aarde gemakkelijk wegstromen, (figuur 2).
37