mensen van de ayfat - Stichting Papua Erfgoed

ehoefte heeft aan ceremoniële doeken dan moet hij flinke stukken vlees in
ruil aanbieden. Door dit alles vormt varkensvlees in het menu eerder een uitzondering
dan een regelmatig bestanddeel. Een flink stuk varkensvlees betekent
feest en gasten. Vaak teveel gasten en ruzie. Het is in de huizen van de ray
popot die een machtspositie als schuldeiser innemen dat het meeste varkensvlees
gegeten wordt.
Het slachten van een varken = ray safa fane is vrijwel altijd een publieke
aangelegenheid. Soms slacht iemand in het oerwoud om te voorkomen dat teveel
mensen een stuk vlees komen opeisen. Aan het slachten van een varken gaat
heel vaak een periode van onderhandelen vooraf. Br moet immers besloten worden
wie in dit geval zijn varken moet slachten en wie bij de verdeling het
grootste stuk mogen opeisen. Zodra het besluit genomen is stromen de belanghebbenden
en toeschouwers toe. Er wordt een vuur aangelegd en daarnaast legt
men grote bladeren van een itiek-boom. Het varken wordt met stokken doodgeknuppeld.
Meestal bindt men het dier eerst aan een boom om te voorkomen dat
het in het wilde weg in de aanval zal gaan. Het dode varken wordt boven het
vuur geschroeid en met een kapmes schrapt men de haren van de huid. Dan legt
men het dier op de bladeren. De eigenaar snijdt de slagtanden en grote hoektanden
uit de bek. De ondereinden van de poten worden bij het kniegewricht
afgehakt en aan de honden gegeven. Soms zag ik ook kinderen op de poten sabbelen.
Als het een mannelijk varken is worden de geslachtsdelen zorgvuldig
losgesneden en in het vuur gegooid. Met een kort mes snijdt men vervolgens
vanuit de hoeken van de bek langs de binnenzijden van de poten naar de anus.
Daarop wordt de hele buikpartij weggesneden. Meestal laat men het bloed wegstromen.
Wanneer het varken zonder jachtmiddel fuyfuy gedood was, ving men
ook het bloed op. Tezamen met de maag, de hersenen en andere gewaardeerde
lekkernijen werd het bloed in een bamboe weggedragen. Alle darmen worden in
een grote schaal naar de rivier gebracht en schoon gewassen. In veel gevallen
bleek dat de bamboe met maag, enzovoorts en de darmen door een of enkele ray
popot werden opgeëist. Intussen snijden de slachters lukraak de overige ingewanden
los. De meesten worden in bamboes gestopt. Een bamboe met varkensvlees
heet fane mefau. Zodra de buik leeg is draait men het varken om en met
een bijl wordt de schedel opengehakt. Het vlees wordt in stukken gesneden en
verdeeld.
De verdeling van het vlees kent geen vaste regels. Sommigen deden rechten gelden
op grond van ceremoniële verplichtingen van de eigenaar van het varken
aan hen, anderen wezen op diensten die zij ooit aan de eigenaar bewezen hadden,
weer anderen beriepen zich op het feit dat zij op enigerlei wijze verwant
waren en tenslotte meenden ook de slachters altijd dat zij recht op een
stuk vlees hadden. Het gebeurde nogal eens dat enige tijd na het slachten
een man hevig misbaar maakte omdat hij meende dat hij recht had op een stuk
vlees van het varken dat tijdens zijn afwezigheid geslacht was. Het enige
verweer van de eigenaar op zulke verwijten is, dat hij zelf bijna geen stukje
vlees overgehouden heeft omdat er al zoveel eisers aanwezig waren.
In de woning wordt het varkensvlees aan spiezen boven het vuur geroosterd.
Soms wikkelt men het vlees in boombast of bladeren om er een bepaald aroma
aan te geven. Het ingepakte vlees wordt in de hete as gesmoord. Een ander
keer kookt men het vlees tezamen met groente in de bamboe. Varkensvlees conserveert
men door het enkele dagen boven het vuur te hangen. Meestal wordt
het stukje vlees direct opgegeten.
Vlees van varkens die geslacht worden in het kader van de afwikkeling van een
kapes fane-zaak (zie hoofdstuk III) mag nooit door vrouwen gegeten worden.
Men zegt dat het vlees aangetast is door een ziekte en dat de wormen eruit
kruipen "ook al zien de mensen dat niet". Wanneer vrouwen van dit vlees zouden
eten, lopen zij de kans evenzeer door de kwade kracht bezeten te worden,
met alle gevolgen vandien.
51