mensen van de ayfat - Stichting Papua Erfgoed

nama nechey po mesiar = kom en laat me dan zien dat er zoveel doeken
nepèt mefe fito makus zijn, trouw niet, maar gebruik geen gevaarlijke
middelen tegen mij.
po nefau ayu fe no po fe = doe je niets met je doeken in de draagtas.
po tesé kaket ke ray mesuof = ik bewaar de doeken elders opdat ze niet weggehaald
worden.
namo no po mesiar aru ne = ga veel doeken halen en geef ze aan mij.
tuo
po mefe mèn fetiach nama te = nu heb ik geen doeken, kom over een poosje
rére terug en dan zal ik ze aan jou geven.
no po aru ne kakèt mechay = zorg voor de doeken en geef mij veel, zoals
dat behoort.
Duidelijk blijkt dat men lang moet aanhouden om uiteindelijk met een belofte
naar huis te gaan. Duidelijk is ook dat degene die kennelijk wel over doeken
kan beschikken in eerste instantie het verzoek afhoudt. Informanten verzekerden
mij dat deze gesprekken meestal in deze sfeer verlopen, ook als de
doekenbezitter vanaf het begin eigenlijk wel bereid is om doeken te leveren.
Weigeren, hard zijn, smeken en aanhouden zijn vaste elementen in dit "spel".
In de meeste gevallen moet degene die doeken nodig heeft meermalen zijn verwanten
bezoeken voor hij uiteindelijk een of enkele doeken krijgt. Het zeuren
en steeds weer terugkeren noemt men zeer plastisch ray may tach = afkluiven
van botten.
Wie met groot doorzettingsvermogen om de gunst en medewerking van zijn verwanten
en vrienden vraagt, moet vooral niet te gauw blijk geven van irritatie
vanwege de vele weigeringen. De beste tactische opstelling is ayt yamo
rére = hij beweegt zich soepel, hij loopt lichtvoetig, hij is altijd vriendelijk,
tolerant, vleiend, hij strijkt niemand tegen de haren in.
Wanneer iemand te hard van stapel loopt en zijn verwanten en vrienden onder
druk zet, waardoor hij zijn goodwill dreigt te verspelen, dan spreekt men
van ayt yamo seròt = hij loopt gehaast, hij beweegt zich bruusk, hij irriteert
mensen.
Het betrekken van verwanten bij de huwelijkscoalitie en het verzamelen van
doeken vraagt veel berekening, zelfbeheersing en een groot incasseringsvermogen.
Het is niet verwonderlijk dat het humeur van jonge mannen die hun
eigen huwelijk voorbereiden veel strakker en somberder wordt dan dat van hun
vrienden die nog niet zover zijn.
Alle informanten beweerden dat weigeringen zelden absoluut bedoeld worden.
Immers, verwanten en vrienden zijn 'verplicht' om elkaar te helpen.
Het kan zijn dat degene wiens medewerking gevraagd wordt inderdaad op dat
moment niet over doeken beschikt omdat hij ze allen via tal van transacties
in omloop gebracht heeft. In dat geval moet hij bedenken van wie hij een
uitgeleende doek kan terugeisen en meestal zal hij daarvoor zelf op pad moeten
gaan. En al is hij in die relatie de eiser dan is het toch heel goed mogelijk
dat ook hij lange tijd op zijn doek moet wachten. De persoon van wie
hij de doek terugvraagt heeft de doek eveneens in omloop gebracht en op zijn
beurt zal hij zijn verwanten moeten aanspreken.
Elk verzoek om een doek vormt aldus de aanzet voor een keten van bezoeken en
transacties. Uiteindelijk komen de doeken van verwanten van verwanten en van
vrienden van vrienden in de huwelijkscollectie. Deze netwerkrelaties vormen
de sociale wortels van elke huwelijkscoalitie. De deelnemers die tenslotte
bij de uitwisseling van de collecties aanwezig zijn, vormen slechts een fractie
van alle betrokkenen.
Het motief voor weigering of aanvankelijke terughoudendheid kan liggen in de
behoefte om tijd te winnen. Dat komt voor wanneer iemand wel doeken tot zijn
beschikking heeft, maar daar al een andere bestemming voor bedacht had. Het
nieuwe verzoek doorkruist dan zijn strategie en hij wil tijd hebben om ande-
175