mensen van de ayfat - Stichting Papua Erfgoed

More documents

Recommendations

Info

nietigende werking wordt toegeschreven. De toevoeging on duidt erop dat het gaat om middelen die overgeleverd worden van generatie op generatie. De man, van wie ik ooit tegen een grote hoeveelheid sarongdoeken een dergelijk kokertje geruild heb, vertelde mij dat de voorwerpen in het kokertje belezen zijn en dat hij ze via overerving langs moederzijde had verkregen. Hij maakte mij erop attent dat vlak voor of tijdens onderhandelingen of transacties een van de onderhandelaars zich wel eens even afzondert en op enige afstand gehurkt voor zich uit zit te prevelen. De man of de vrouw legt zo nu en dan de handen op het hoofd. Soms heeft men een van de voorwerpen uit het kokertje in de hand. Meestal echter laat men het kokertje ongemoeid in het draagtasje waarin de krachtdadige middelen gewoonlijk bewaard worden. Deze individuele praktijk is erop gericht om, zoals men dat in het Indonesisch uitdrukt, kasih g o y a n g hati = de harten te doen bewegen. Daarmee bedoelt men de mensen die aan een onderhandeling of transactie deelnemen welwillend te maken zodat zij gemakkelijk hun doeken in omloop zullen brengen. Sommige mensen gebruikten vergelijkingen die erop duiden dat men de mensen 'zacht' wil maken zodat zij niet afwijzend of met harde tegeneisen op een verzoek of aanbieding zullen reageren. Alle informanten waren er stellig van overtuigd dat de mensen die als popot = sleutelfiguur in de doekenzaken, beschouwd worden zeker in het bezit moesten zijn van zeer krachtdadige po tekíf on. De man van wie ik het kokertje ruilde, gaf mij tevens een aantal van zijn spreuken waarbij hij overigens vermeldde dat de formulering van geval tot geval kon verschillen. Een uitdrukking die telkens weer in de spreuken, ook van andere mensen, terugkeert is tsjepí = ik maak zacht, soepel, beweeglijk. De spreuk die de eigenaar van het kokertje noemde luidde als volgt: seson tsjepí = alles wat overgeleverd wordt maak ik beweeglijk tano tsjepí, tao tsjepí = ik doe bewegen (en dan noemt hij een tsayuoch tsjepí, tseníem aantal verwantschapstermen) tsjepí, temo tsjepí, tamu tsjepí Wan tsjepí, Amon tsjepí = ik doe bewegen (en dan noemt hij na- Pokek tsjepí, Karok tsjepí, men van diverse doeken en andere ruilgoederen) Sarim tsjepí, Potekam tsjepí, Watem tsjepí, Chapan tsjepí, Weach tsjepí fane tsjepí, metach tsjepí = ik doe bewegen varken en hond kain sarong tsjepí = ik doe bewegen sarongdoeken atin tsjepí = ik doe bewegen oorring. Bij de toelichting op deze spreuken gebruikte de man ook nog enkele variaties op de aanhef seson tsjepí: seson muwia = alles wat overgeleverd wordt nemen de mensen uit hun draagtas. seson mama = alles wat overgeleverd wordt komt naderbij, seson serere = alles wat overgeleverd wordt beweegt soepel. = alles wat overgeleverd wordt stroomt als water. Waar het om gaat is dat de onderhandelaars door hun spreuken die in verband gezien worden met krachtdadige middelen willen bewerkstelligen dat alles in beweging komt. Met seson = het totaal van goederen die overgeleverd worden, wor- 194
den eerst en vooral de doeken bedoeld. Een gelegenheid waarbij veel doekenzaken besproken en geregeld worden is poku amach = het feest van de nieuwe huizen. Het is gebruikelijk dat de eigenaar van een nieuwe woning na verloop van enige tijd een bijeenkomst organiseert van allen die hem op enigerlei wijze bij de bouw van zijn huis geholpen hebben. De eigenaar zorgt voor voldoende voedsel en palmwijn en na het eten en drinken deelt hij doeken, textiel aan de strekkende meter, geld en goederen uit de missiewinkel uit. Wanneer de popot van een bepaald dorp of een groep het gewenst achten om de doekencirculatle weer eens wat nieuwe impulsen te geven, bepalen zij dat het feest van de nieuwe huizen gezamelijk gevierd zal worden. Mensen die reeds maandenlang in hun nieuwe huis wonen worden alsnog bij de organisatie betrokken. Sommigen vinden in de aankondiging van het feest een aanleiding om hun huis te vernieuwen. Anderen volstaan met het herstellen van wanden, dak en vloer. Weer anderen doen niets aan hun huis, maar nemen wel deel aan het feest. Tegen de tijd dat de gasten zullen komen, brengen de dorpsbewoners of de leden van de organiserende groep, vlees, vis en tuingewassen bijeen. Van de gasten wordt verwacht dat zij palmwijn en zo mogelijk ook voedsel uit de missiewinkel meebrengen. Tijdens het feest van de nieuwe huizen dat ik in het dorp Kostuas meemaakte, werden geen grote doekencollectles overgedragen. Wel werden er veel onderhandelingen gevoerd en er werden veel afspraken gemaakt die tal van transacties zouden bespoedigen. Na het eten en het zakelijk gedeelte hurkten de mannen in de regenachtige nacht om de vuurtjes voor de huizen en zij dronken zich laveloos. De vrouwen zorgden voor de kleine kinderen terwijl de jongelui op een open plek midden in het dorp dansten. Later in de nacht dronken enkele vrouwen mee en gaandeweg ontstond er een luidruchtige en gespannen sfeer. Tegen zonsopgang waren er alom schermutselingen. De rust keerde even weer toen de missionaris in het dorpsschooltje de mis opdroeg in aanwezigheid van de schoolkinderen en de onderwijzer. Na de eredienst laaiden de gevechten weer op. Tegen tien uur in de morgen lagen de meeste feestgangers te slapen. In verband met het reeds eerder vermeldde geval van doodslag stonden de mensen van het dorp Pon voor de noodzaak om op zeer korte termijn een grote hoeveelheid doeken en andere goederen bijeen te brengen. De verantwoordelijke popot besloten daarom een bijeenkomst genaamd korat te organiseren. Ter voorbereiding van die bijeenkomst ging ieder zijn verwanten in de wijde omgeving af om ze uit te nodigen. Tegen de tijd van het feest zorgden de gastheren voor vlees, vooral van varken en koeskoes, en tuingewassen en palmwijn. Van de gasten werd verwacht dat zij vooral doeken en palmwijn mee zouden brengen. Toen de gasten in de namiddag in het dorp aankwamen overhandigden zij alle doeken en hun palmwijn aan de organiserende ray popot. Na een nacht van eten, drinken, onderhandelen en dansen begonnen de popot in de ochtendschemering op de veranda voor hun huis gezeten een grootscheepse en vooral luidruchtige distributie van doeken. Bij elke doek werd vermeld wie de gever en wie de ontvanger was. Hoewel de popot de woordvoerders waren moesten zij telkens vanuit het publiek geholpen worden omdat zij niet van alle transacties op de hoogte waren. Men vertelde mij dat de popot lang niet alle doeken in omloop brachten. De doeken die zij voor de afwikkeling van de doodslagaffaire nodig hadden hielden zij achter. Het feit dat op enig moment veel doeken tegelijk in circulatie gebracht worden maakte het ook voor andere dorpsbewoners mogelijk om de doeken te verkrijgen die zij aan de afwikkeling van de affaire moesten bijdragen. 195
Page 2 and 3:
PROMOTOR: PROF. DR. A.A. TROUWBORST
Page 4 and 5:
Aan: Charlotte en de mensen van Aya
Page 6 and 7:
Het onderwijs Twee culturen 7 Verwa
Page 10 and 11:
VERANTWOORDING Deze ethnografie is
Page 12 and 13:
I HET AYAFATGEBIED 1 De topografisc
Page 15 and 16:
Dit geldt niet alleen voor de mense
Page 17 and 18:
ontstond de behoefte aan een stabie
Page 19 and 20:
kingssamenstelling in het totale ge
Page 21 and 22:
Aanvankelijk vonden de meeste conta
Page 23 and 24:
vragen of hun aanwezigheid gewenst
Page 25 and 26:
ied uitbreidt tot de omgeving van d
Page 27 and 28:
sie gefinancierd worden, komen snel
Page 29 and 30:
II MIDDELEN VAN BESTAAN EN MATERIEL
Page 31 and 32:
door in de tuin of in huis, waar zi
Page 33 and 34:
Owe ara = de pinangboom waarvan de
Page 35 and 36:
slaapmatten en regencapes van te ma
Page 37 and 38:
plaats. Een aantal mannen bouwt aan
Page 39 and 40:
tussen de takken van een niet al te
Page 41 and 42:
melk en suiker. Deze artikelen kope
Page 43 and 44:
Ayawasi wel zoveel geld in omloop d
Page 46 and 47:
uit. Ik weet dat het meermalen gebe
Page 48 and 49:
Het gat, kayach genaamd dekt men af
Page 50 and 51:
naam metach jamon. Hij zou vele men
Page 52 and 53:
Dieren spelen in het leven van de A
Page 54 and 55:
het geweer geïnspireerd is (fig. 9
Page 56 and 57:
len konden komen omdat zij zelden o
Page 58 and 59:
58 figuur 13 faroch schenkbakje (sc
Page 60 and 61:
dorpsvorming. Meermalen per jaar bo
Page 62 and 63:
waaruit men met het kapmes of de bi
Page 64 and 65:
figuur 20 amach modern = moderne do
Page 66 and 67:
wen bamboe. Wie in het duister het
Page 68 and 69:
68 figuur 22 pref = mondharpje (sch
Page 70 and 71:
figuur 23 sieraden opgeborgen dat e
Page 72 and 73:
geruild. Het al dan niet dragen van
Page 74 and 75:
einde enkele gele veertjes die door
Page 76 and 77:
Het verzuim onder de houtbewerkers
Page 78 and 79:
III L E V E N E N S T E R V E N 1 O
Page 80 and 81:
in. Wie over weinig vitale energie
Page 82 and 83:
men erop dat kapes zal komen wannee
Page 84 and 85:
evolkingsgroepen leeft echter preci
Page 86 and 87:
Hoewel het Nederlandse bestuur krac
Page 88 and 89:
telden enkele jonge mannen mij eens
Page 90 and 91:
tijd geen zwaar werk doet. Er is ge
Page 92 and 93:
Wanneer men een vervelend gevoel of
Page 94 and 95:
Nauwkeurig spreken de medicijnmanne
Page 96 and 97:
holte waaruit het bloed tevoorschij
Page 98 and 99:
Om de strijd tussen goedwillende en
Page 100 and 101:
Brandwonden komen vaak voor, vooral
Page 102 and 103:
vallen en misverstanden. Voor de me
Page 104 and 105:
lijk overschot door de vrouwen nog
Page 106 and 107:
van het lichaam halen en hun gezich
Page 108 and 109:
Een van de vrouwen was kinderloos e
Page 110 and 111:
maakt. Twee maal hakten zij een boo
Page 112 and 113:
Op basis van mijn eigen waarneminge
Page 114 and 115:
sen op de wijze die men in de kusts
Page 116 and 117:
wijst naar alle spreuken, middelen
Page 118 and 119:
po fit = vernietigende middelen, di
Page 120 and 121:
ken. Er was ook een jonge man die n
Page 122 and 123:
De toegangspaden naar het initiatie
Page 124 and 125:
De sieraden worden afgelegd behalve
Page 126 and 127:
puntige stokken in de aarde. Toen z
Page 128 and 129:
tuigd dat begrippen als netwerk en
Page 131 and 132:
Turot, terwijl zij hun grondgebied
Page 133 and 134:
gaven er de voorkeur aan om in de r
Page 135:
len betreft het mannen voor wie een
Page 138 and 139:
de diverse groepen oplaaiden. Aldus
Page 140:
De clan Fatie telt in Ayawasi 33 le
Page 144 and 145: gesloten bij een clanfragment waari
Page 146 and 147: meestal terwijl hij het trapje van
Page 148 and 149: Afgezien van het primaire motief hu
Page 150 and 151: enigzins aan aan de gewoonte om de
Page 156 and 157: De keuze ligt voor de hand en de to
Page 158 and 159: vraag naar de toegevoegde -t in de
Page 160 and 161: ij de voorbereiding van een huwelij
Page 162 and 163: dingen van het verre verleden, ook
Page 164 and 165: wisselen van het hart. De ruilgoede
Page 166 and 167: and gedragen, zowel door mannen als
Page 168 and 169: De goederen mogen ook weer niet té
Page 170 and 171: voldoende getoond hebben. Een jonge
Page 172 and 173: jongen en het meisje op dat ana mak
Page 174 and 175: e transacties dusdanig te beïnvloe
Page 176 and 177: leiders van de bruidgevers doen het
Page 178 and 179: l a k i = de zijde van de man. Na a
Page 180 and 181: tie. Zij wachten af en berekenen hu
Page 182 and 183: lijk en vanwege het feit dat de man
Page 184 and 185: Blijkt een huwelijk na verloop van
Page 186 and 187: den te stellen. Daarnaast hebben zi
Page 188 and 189: tingen lieten zij ongemoeid. Tijden
Page 190 and 191: 8 Stagnatie in de ruil. Hoewel iede
Page 194 and 195: Dergelijke feesten worden, naar men
Page 196 and 197: 10 Transacties, macht en sociale or
Page 198 and 199: Met een mengsel van vrees en bewond
Page 200 and 201: ten voorkomen dat de overledenen in
Page 202 and 203: po tekíf = deskundige op het gebie
Page 204 and 205: heeft immers niet alleen met zijn e
Page 206 and 207: worden grote paniek veroorzaken. Oo
Page 208 and 209: van de bevolking getwijfeld mag wor
Page 213 and 214: BIJLAGE III Besluitenlijst van de v
Page 215 and 216: 14 Barang siapa menarik kembali kep
Page 217 and 218: SUMMARY This ethnographic study is
Page 219 and 220: ICHTISAR Studi etnografi ini berdas
Page 221 and 222: GERAADPLEEGDE LITERATUUR Adatrechtb
Page 223 and 224: Goffman, Erving 1955 On Face Work:
Page 225 and 226: Murdock, G.P. 1949 Social Structure
Page 227 and 228: Zegwaard, G.A. 1959 Headhunting Pra
show all

mensen van de ayfat - Stichting Papua Erfgoed

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?