mensen van de ayfat - Stichting Papua Erfgoed

en als zodanig ook de steun van hun groep ontvangen, is er geen sprake van
een duidelijk en algemeen overwicht van een van belden. Het is eerder een
zaak van wederzijdse afhankelijkheid met soms evenwijdige, soms tegenstrijdige
belangen. Vooral in de eerste jaren van het huwelijk spelen de uiteenlopende
belangen een grote rol en het is duidelijk dat dit veel spanningen
binnen huwelijken veroorzaakt. Op latere leeftijd hebben de huwelijkspartners
veel van hun verplichtingen wederzijds vervuld, zij hebben meer gezamelijke
belangen gekregen, bijvoorbeeld het huwelijk van hun kinderen, en dan nemen
de spanningen af.
Kinderen raken gaandeweg vertrouwd met het belang van de ceremoniële ruil.
Pas tegen de tijd dat zij willen trouwen ondervinden zij persoonlijk welke
lasten, verplichtingen en kansen de ruil met zich meebrengt. Op dat moment
ervaren zij wat het betekent afhankelijk te zijn van relaties die over doeken
en daarmee over macht beschikken. Dan leren zij vleien, onderhandelen en
berekenen en zij ontdekken harde kanten aan het sociale leven. Opvallend is
dat mensen die bezig zijn met de voorbereiding van de transacties voor hun
eigen huwelijk hun vrolijkheid, spontaniteit en gevoel voor humor schijnen
te verliezen.
Doordat collecties tijdens een onderhandeling allereerst op hun totale waarde
beoordeeld worden, is het moeilijk om een schema te geven waarin de verschillende
ruilgoederen naar waarde vergeleken worden. Bovendien vereist dat
een gedetailleerder onderzoek naar de verschillende categorieën van doeken
dan ik gedaan heb. In de ruil gaat het om doeken, in geringe mate de overige
ruilgoederen, varkens en in zekere zin ook om mensen. Hoewel er enkele tientallen
doeken in een collectie kunnen zijn, spreekt men van ray seyt mechay -
twintig, een complete mens. Volgens informanten heeft deze uitdrukking te
maken met de regelingen die getroffen werden in de tijd dat er nog wraaktochten
gehouden werden. Twintig doeken gold als equivalent aan één gestorven
volwassene. Voor een gedood of geroofd kind van vier jaar werden twee
doeken overgedragen, voor een kind van twaalf jaar vier tot vijf doeken. Een
huwbaar meisje had de waarde van een nader overeen te komen huwelijkscollectie.
Wanneer iemand per ongeluk of na herhaalde waarschuwingen een tam varken gedood
had, moest hij een of enkele doeken overdragen. De waarde werd afhankelijk
gesteld van de grootte van het varken, de combinatie van doeken, het
formaat van de doeken en wat de eigenaar van het varken op dat moment voor
doeken nodig had. Dit subjectieve element maakt een objectieve waardevergelijking
bij voorbaat twijfelachtig. Voor de doeken Wan, Wan safe , Karuk,
Masim en Amon geldt dat zij, indien de lengte van de grond tot de schouders
reikt, de waarde hebben van een volwassen varken. Hetzelfde geldt voor de
rondgegroeide slagtand way, de armband safach, het hoofdsieraad seníe en de
kralenketting chapan tena. Opmerkelijk is dat men de waarde nog het duidelijkst
kon aangeven bij goederen die nog maar zelden of nooit deel uitmaakten
van collecties. Als ik met betrekking tot gangbare doeken naar een waardebepaling
vroeg kreeg ik meestal het antwoord t e r g a n t u n g - dat hangt
er van af, m.a.w. dat zal in de onderhandelingen blijken.
2 Transacties bij het huwelijk.
Zodra een verliefd paar besloten heeft dat het wil huwen, stellen de partners
hun oudere broer of zuster of soms ook direct hun ouders daarvan in kennis.
Vanaf dat moment, of indien hun verhouding reeds bekend was al eerder, wordt
er binnen de kring van naaste verwanten beraadslaagd over de wenselijkheid
van het voorgenomen huwelijk.
De persoonlijke kwaliteiten van de jongen en het meisje worden overwogen. De
jongen moet een goed jager en visser zijn, hij moet sterk zijn en zijn durf
171