mensen van de ayfat - Stichting Papua Erfgoed

Door de giften bij gelegenheid van de naamgeving krijgen een aantal relaties
binnen dat netwerk een ceremoniële betekenis, met alle rechten en plichten
daaraan verbonden.
Deelname aan de ruilactiviteiten is daarom geen kwestie van een vrije beslissing,
maar van noodzakelijke betrokkenheid op basis van bewustwording van
die rechten en plichten. Tegen de tijd dat iemand eventueel zou kunnen beslissen
om zich afzijdig te houden is hij al zozeer aan anderen verplicht dat een
dergelijk besluit onvermijdelijk grote spanningen zo niet een breuk met zijn
verwanten zou betekenen.
Door de opvoeding leert elke mens wie hij, behalve het gezin waarin hij opgroeit,
tot zijn naaste verwanten moet rekenen. Hij leert ook dat men elkaar
in die betrekkelijk kleine kring in alle opzichten, en zeer zeker in ceremoniële
zaken, moet helpen zonder daaraan uitdrukkelijke voorwaarden te verbinden
of directe tegenprestaties te vragen. Hij leert ook hoe men in diezelfde
kring altijd een beroep op elkaar kan doen.
Er is onmiskenbaar een indringende en vrijwel permanente sociale controle,
maar niet in die zin dat men prestaties en tegenprestaties nadrukkelijk tegen
elkaar afweegt.
Overigens blijkt uit het feit dat men bij verzoeken om hulp wel eens verwijst
naar diensten uit het verleden wel dat men wederdiensten verwacht. Wat betreft
de aard en de termijn van die wederdiensten is men doorgaans zeer verdraagzaam.
Deze vanzelfsprekende wederzijdse hulp schept binnen die kring van verwanten
een grote sociale zekerheid in die zin dat men nooit alleen voor problemen
als ziekte, zwaar werk, conflict, voorbereiding van een huwelijk of afhandeling
van een sterfgeval zal komen te staan.
De tegenkant van deze medaille is dat niemand zich aan zijn sociale verplichtingen
kan onttrekken zonder zijn welzijn in de waagschaal te stellen. Deze
afhankelijkheid is ongetwijfeld een van de factoren die de in stand houding
van de sociale organisatie bevordert.
Uit een aantal gebeurtenissen bleek mij dat de verplichting tot wederzijdse
hulp en de verdraagzaamheid ten aanzien van de wederdienst tot op zekere
hoogte afhankelijk zijn van de situatie. Ik weet dat mensen in periodes van
voedselschaarste voor hun eigen ouders, broers en zusters voedsel verborgen
hielden en zelf in het oerwoud gingen eten om te voorkomen dat de verwanten
in het dorp om eten zouden zeuren.
Op soortgelijke wijze verborgen mensen voor hun naaste verwanten dat zij op
een bepaald moment een of enkele doeken in voorraad hielden.
De mensen die bij de missie in loondienst waren vroegen de missionaris een
gedeelte van hun geld te bewaren om te voorkomen dat zij het direct na de
uitbetaling onder vele verwanten zouden moeten delen. Berekening en eigenbelang
bepalen kennelijk van situatie tot situatie waar de grens van onvoorwaardelijke
hulp ligt. In tijden van nood of spanning bleek men veel minder
verdraagzaam en behulpzaam te zijn dan in normale tijden.
De voorbereiding van het huwelijk betekent de bevestiging en mobilisering
van een groot aantal relaties die de huwelijkscandidaat in het netwerk om
zich heen aantreft. Door zijn verzoek om doeken en de daarin impliciet uitgesproken
bereidheid tot enigerlei wederdienst geeft hij aan die relaties een
verplichtend karakter. De band die daardoor ontstaat beperkt zich niet tot
louter ceremoniële dienstverlening, zeker niet wat betreft de relaties binnen
het dorp of de naaste omgeving. De in aanzet ceremoniële coalitie van
verwanten die zijn huwelijk mogelijk maken, betekenen voor de gehuwde een
vergroting van zijn sociale zekerheid en afhankelijkheid. Meer nog dan reeds
het geval was is hij nu gebonden door sociale verplichtingen.
De transactie van de belde huwelijkscollecties betekenen voor beide huwelijkspartners
ook een creatie van vele nieuwe verplichtende relaties. Een gehuwde
205