USTAWA O RZĄDZIE (REGIMENTSNOTTEL) PRUS KSIĄŻĘCYCH ...

Regimentsnottel, opierał się spośród archiwaliów getyńskich wyłącznie na
recesie sejmu 1542 r. (Ostpreussische Folianten nr 475) i jeśli idzie
o faktografię, nie dorzucił nic nowego, co by nam z naszego recesu nie
było wiadome. Reces wykorzystany przez H. Freiwalda 11 i nasz reces są
niewątpliwie kopiami tych samych akt.
5. 2RÓDŁA DRUKOWANE
Do dziejów gospodarczych Księstwa Pruskiego w XVI wieku nie ma
prawie żadnych wydawnictw źródłowych, z wyjątkiem opublikowanego
Haushaltungsbuch Księstwa Pruskiego z 1578 r., napisanego przez
ówczesnego urzędnika kamery rentowej, Kaspra Nostitza 12 . Haushaltungsbuch
zawiera opis domen książęcych i daje ogólne pojęcie o stanie
gospodarczym księstwa w II połowie XVI wieku. Nie można jednak było
na jego podstawie opracować podziału własności ziemskiej czy ustalić
dochodów książęcych. Pojedyncze dokumenty gospodarcze drukowane są
w monografiach 13 , czasopismach 14 i w wydawnictwach historii rodów
pruskich 15 .
Znacznie lepiej przedstawia się publikacja dokumentów prawnopolitycznych.
Mamy wydawnictwa, w których zawarte są m. in. dokumenty
dotyczące stosunku lennego Prus Książęcych do Polski 16 . Prawie wszystkie
najważniejsze dokumenty prawnopolityczne dotyczące stosunków wewnętrznych
w księstwie opublikowano jeszcze w roku 1616 17 . Potrzeba
nowoczesnej ich edycji na podstawie materiałów w byłym archiwum królewieckim
wyraźnie się rysuje. Nie opublikowane są natomiast żadne
recesy sejmowe, z wyjątkiem recesów i akt sejmowych z roku 1566, i to
wydrukowanych jeszcze w początkach XVIII w. Edycja tych źródeł, ograniczona
choćby do laudów, byłaby bardzo pożyteczna. Do czasów sięga-
11
H. F r e i w a 1 d, op. cit.
12
Kaspars von Nostitz Haushaltungsbuch der Fürstenthums Preussen 1578,
hrsg. v. K. Lohmeyer, Leipzig 1893.
13
A. Horn, Die Verwaltung Ostpreussens seit der Säkularisation 1525—1875,
Königsberg 1890, s. 258; K. Forstreuter, Die Memel als Handelstrasse Preussens
nach Osten, Königsberg 1931, s. 95 i n.
14
Urkunden, Des Herzogthum Preussen Hufenzahl, Zeitschrift d. Altertumsgesselschaft
Insterburg, H. 1, Insterburg 1888, s. 25—27; Sechzehn Güterurkunden
des Archivs der gräfl. Dönhoffschen Familien und Armenstiftung in Quitainen
aus den Jahren 1467—1730, hrsg. v. G. Conrad, Oberländische Geschichtsblätter,
Bd. 1, H, 1, Kgsbg. 1899—1903, s. 49—56.
15
Na przykład Diplomatorium Ileburgense, 2. Theil, Magdeburg 1879.
16 Codex diplomaticus Regni Poloniae et Magni Ducatus Lithuaniae, wyd.
M. Dogiel, t. 4, Vilnae (1764); Corpus iuris Polonici, wyd. O. Balzer, t. IV/1,
Kraków 1910; Władztwo Polski w Prusiech Zakonnych i Książęcych (1454—1657).
Wybór źródeł, opracował i wstępem poprzedził A. Vetulani, Wrocław 1953.
17
Privilegia der Stände des Herzogthumbs Preussen, Brunsbergae 1616.
9