USTAWA O RZÄDZIE (REGIMENTSNOTTEL) PRUS KSIÄÅ»ÄCYCH ...
USTAWA O RZÄDZIE (REGIMENTSNOTTEL) PRUS KSIÄÅ»ÄCYCH ...
USTAWA O RZÄDZIE (REGIMENTSNOTTEL) PRUS KSIÄÅ»ÄCYCH ...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Przykłady przytoczone w tabeli 13 142 świadczą, że szlachta posiadała<br />
pieniądze na pożyczki dla księcia.<br />
Były to sumy niemałe, jeśli się je porówna z dochodami książęcymi.<br />
Tabela 13. Pożyczki udzielane księciu przez szlachtę w 1. 1535—1570<br />
Wierzyciel<br />
Antoni Borcke<br />
Antoni Borcke<br />
Jerzy Rauther<br />
Jerzy Rauther<br />
Klaus Gadendorf<br />
Klaus Gadendorf<br />
Dietrich Wernsdorff<br />
Kasper Lehndorf<br />
Fabian Lehndorf<br />
Wiadomość<br />
z roku<br />
1535<br />
1549<br />
1542<br />
1543<br />
1544<br />
1553<br />
1562<br />
1570<br />
1570<br />
Suma pieniędzy<br />
pożyczonych<br />
1 000 guldenów reńskich<br />
7 000 grzywien<br />
5 000 grzywien<br />
następnie 10 000 grzywien<br />
300 grzywien<br />
7 000 grzywien<br />
15 000 grzywien<br />
3 000 grzywien<br />
9 900 grzywien<br />
Na tego rodzaju pożyczki nie mogła sobie oczywiście pozwolić cała<br />
szlachta Prus Książęcych w XVI w., ponieważ w r. 1540 wiele rodzin<br />
szlacheckich nie posiadało większych dochodów z czynszów jak 50 grzywien,<br />
a suma ta równała się dochodom pastora. Wynikało to z lichego<br />
położenia gospodarczego chłopa, który z trudem płacił czynsz z pustych<br />
łanów, ze stałego pogarszania monety i ze stosunkowo niskich cen na<br />
zboże w początkach XVI w. Tymczasem wymagania życiowe szlachty<br />
rosły 143 .<br />
Aby zapewnić sobie dostatnie życie, szlachta musiała zwrócić uwagę<br />
na dwie sprawy: na regularny dopływ pieniędzy z czynszów i na wystarczającą<br />
siłę roboczą w swoich folwarkach.<br />
O pozycji ekonomicznej szlachty świadczy to, iż mimo spadku wartości<br />
pieniądza potrafiła ona utrzymać czynsz w niezmiennej jego realnej, a nie<br />
nominalnej wartości. Przypuszczenia H. Aubina 144 o zmniejszeniu się<br />
wartości czynszów obaliła dowodnie E. Wilke 145 , stwierdzając, iż szlachcic<br />
w początkach XVI w. brał często podwójny czynsz, tak że w istocie<br />
czynsze chłopskie w swej realnej wartości w ciągu XV w. nie zmniejszyły<br />
się bardziej niż w 1. 1335—1410.<br />
Jeszcze bardziej o jej sile świadczy to, że potrafiła ona mocniej przywiązać<br />
chłopa do ziemi, doprowadzając w konsekwencji do prawnego<br />
zrównania wolnych chłopów niemieckich z poddanymi chłopami pru-<br />
142 HB, s. 237—255 i 122.<br />
143<br />
E. Wilke, op. cit., s. 74—75.<br />
144<br />
G. A u b i n, Zur Geschichte der gutsherrlich-bäuerlichen Verhältnissen in<br />
Ostpreussen von der Gewinnung des Ordensstaaten bis zur Steinschen Reform,<br />
Leipzig 1910, s. 119.<br />
145 E. Wilke, op. cit., s. 182.<br />
4* 51
Change language