USTAWA O RZĄDZIE (REGIMENTSNOTTEL) PRUS KSIĄŻĘCYCH ...

wojny. Albrecht zmuszony był znów zwrócić się do stanów o pomoc pieniężną.
Na pierwszym sejmie, 30 maja 1534 r., stany usprawiedliwiały
się brakiem pełnomocnictw, na drugim sejmie, 30 września 1534 r.,
czyniły księciu zarzuty, że zmierza do wojny. Szczególnie miasta były
niezadowolone z tej polityki księcia, chyba z tego powodu, że Lubeka
znalazła się w przeciwnym obozie. Propozycję książęcą, aby powiększyć
akcyzę, z której to sumy połowę zwróci w przyszłych latach, odrzucono.
Po skończonym sejmie książę zarządził zjazdy powiatowe {Kreisversammlungen),
które upłynęły w korzystniejszej atmosferze dla księcia.
Wpłynęły na to wieści, że Zakon jest ściśle związany z Lubeką i Janem
Oldenburskim i że cesarz odnowił banicję ciążącą nad Albrechtem.
Dwa nowe sejmy w r. 1535 były już owocniejsze dla władcy. Na
pierwszym podwyższono akcyzę na okres 3 1 / 2 roku bezzwrotnie i do
płacenia jej zobowiązano duchowieństwo. Książę musiał jednak wystosować
rewers w dniu 9 stycznia 1535 r. 191 , że akcyza ta w niczym nie
zmienia uprawnień stanów przy uchwalaniu podatków, a więc nie jest
precedensem. 20 maja 1535 r., na drugim sejmie, podatek uchwaliła
tylko szlachta; widocznie wojna w mniejszym stopniu uderzała w jej
życiowe interesy.
Dzięki tym podatkom książę zwerbował zaciężnych, osadzając ich na
wybrzeżu i wybudował flotę w liczbie 12 statków, która pod wodzą Jana
Painego w bitwie pod Svendborgiem w czerwcu r. 1535 zapewniła koalicji
broniącej Christiana III zwycięstwo 192 .
Od r. 1535 następowało wyraźne zbliżenie księcia do szlachty. Ledwie
zakończyła się tzw. Grafenfehde, wojna hrabska, z której zresztą Albrecht
korzyści nie wyniósł z wyjątkiem odsunięcia roszczeń Zakonu, a już
zaczęto w Prusach mówić o nowej groźbie — tym razem Turcji. Chociaż
Turcja odległa była od Prus Książęcych, niemniej obowiązek lenny wobec
Polski stawiał Albrechta w pozycji zainteresowanego; poza tym, jak się
okazało, chciał Albrecht przez udział w wyprawie tureckiej uwolnić się
od banicji.
W r. 1538 Turcy zajęli Wołoszczyznę. Dochodziły wieści o zamierzonym
ataku na Polskę. Była „niepewna" wieść, że sułtan chce się udać do Prus,
do portu gdańskiego.
Z potęgi tureckiej w Prusach zdawano sobie sprawę i już w 1. 1529
i 1532 Albrecht nawoływał do gotowości bojowej przeciw Turkom. Stany
nie brały jednak poważnie niebezpieczeństwa ze strony tak odległego
przeciwnika. •
Tymczasem 8 marca 1539 r. Zygmunt Stary wysłał list do księcia
Albrechta, donosząc mu, że Soliman zamierza napaść na Polskę, stąd
prosi go o gotowość wojenną, a także o pomoc zaprzyjaźnionych z nim
191
Priv. fol. 43—44.
192 E. Ekman, op. cit., s. 32.
1ll