USTAWA O RZĄDZIE (REGIMENTSNOTTEL) PRUS KSIĄŻĘCYCH ...

dworscy mieli pod sobą zarząd dworem książęcym w Królewcu. Nie
znamy odpowiedniego dokumentu z czasów wydania Regimentsnottel,
określającego te obowiązki, niemniej wiadomości nawet z lat siedemdziesiątych
XVI w. mogą być pewną podstawą do określenia tych funkcji.
Nadmarszałek towarzyszy księciu w drodze do kościoła, przy
stole, w podróżach i na wojnie. Ma pod sobą całą czeladź nadworną. Dogląda
zapasów. Podlegają mu bezpośrednio: kuchnia, piwnica, piekarnia,
browar, słodownia, rzeźnia, skład drzewa i sprawuje nadzór nad trzema
folwarkami stołowymi: Kalthof, Continen i Spitelhof.
Nadburgrabia ma klucze od zamku królewieckiego, dogląda zachowania
regaliów książęcych. Dba o moralność na zamku, a w mieście
poprzez radę miejską. Dogląda rozliczeń finansowych.
Ochmistrz — później wyraźnie zajmuje pierwsze miejsce wśród
nadradców; do niego należy nadzór nad starostwami. Bierze udział w sądzie
dworskim 97 .
Kanclerz prowadzi kancelarię według porządku kancelaryjnego,
który znany jest już z aktu z 22 lipca 1525 r. 98
Podobnie jak nie miało miejsca rozdzielenie resortowe między administracją
centralną a sądownictwem, skupionym przede wszystkim w rękach
4 nadradców, tak też nie były rozdzielone resortowo od administracji
finanse państwa. Spoczywały one w rękach 4 nadradców i specjalnego
urzędnika (rentmistrza), sprawującego pieczę nad kamerą rentową
(Rentkammer). Nie znane są nam osobne ordynacje dotyczące prowadzenia
kamery rentowej, znane są nam natomiast dwie ordynacje dworskie
ks. Albrechta (nie datowane), dość szczegółowo określające sposób zarządzania
dworem królewieckim 99 :
1. Do kamery rentowej, zawiadywanej przez rentmistrza i kanclerza,
wpływają naturalia: zboże, ryby, śledzie, mięso, pasza, a także bursztyn,
wosk i pieniądze z czynszów.
2. Ci dwaj urzędnicy wraz z nadburgrabią dokonują bilansu pod koniec
roku.
3. Co tydzień rentmistrz w towarzystwie nadburgrabiego i pisarza
robią podliczenia prac wykonanych przez rzemieślników, i sam rentmistrz
albo pisarz dokonują wypłaty.
4. Co tydzień oblicza się też, ile naturaliów poszło na potrzeby dworu,
a przede wszystkim stołu. Podstawą tych obliczeń są następujące dane:
piekarz podaje codziennie, ile zboża wydano na wypiek chleba, a ile na
pasze, piwniczy — ile rozchodowano wina, piwa itd.
97 F. Arndt, op. cit., s. 23—30.
98
H. Freiwald, op. cit., s. 256.
99 A. Kern, Deutsche Hofordnungen des 16 und 17 Jahrhunderts, Berlin 1905,
s. 82—88.
173