USTAWA O RZĄDZIE (REGIMENTSNOTTEL) PRUS KSIĄŻĘCYCH ...

Ordynacja z r. 1526 165 zawierała m. in. następujące przepisy:
1. Wolni, sołtysi, karczmarze i chłopi nie mogą bez zgody pana zastawiać
ani sprzedawać swego majątku 166 .
2. Nie wolno szlachcie przyjmować chłopa bez listu zwalniającego 167 .
3. Ustalono płace czeladzi; i tak:
sługa „lepszy" — 7 grzywien rocznie dobrej monety
sługa „gorszy" — 5 grzywien rocznie dobrej monety
oracz
— 3 grzywny rocznie dobrej monety
dziewka — 3 grzywny rocznie dobrej monety 168
4. Na św. Marcina raz na rok urzędnicy książęcy wraz ze starszymi
ze szlachty i miast mają ustalać ceny zbóż, piwa itd. w czterech miejscach
kraju: w Sambii, Natangii, Kętrzynie i Nidzicy 169 .
5. Z przepisów policyjnych wprowadzono m. in. takie, ze nie wolno
dłużej pozostawać bez pracy jak dwa tygodnie, karanie włóczęgów, zakaz
zgromadzeń 170 , co związane było z obawą przed nowym powstaniem.
Przepisy te wydano wyraźnie w interesie księcia i szlachty. Miasta
były przeciwne ustalaniu cen, gdyż uważały to za swoją domenę, jak
też deklarowały się przeciw zakazowi opuszczania wsi przez chłopów,
gdyż odcinałyby sobie w ten sposób rezerwuar siły roboczej.
10 grudnia 1525 r. 171 przyjęto ordynację kościelną, napisaną przez
biskupów Polentza i Queissa, przy współudziale J. Briessmana, P. Speratusa
i J. Poliandra 172 . Ustalała ona następujące sprawy:
1. powołanie i utrzymanie księży — najbardziej ważne dla Kościoła
jako społeczności zorganizowanej;
2. ustalenie dni świątecznych:
3. użytkowanie dotychczasowych dochodów kościelnych.
Art. 1 przewidywał: jeśli wakuje miejsce na księdza, należy tedy
poszukać człowieka obeznanego ze słowem Bożym. O ile wierni go przyj-
166 lus Culmense Correctum..., s. 129: „Darzu wollen wir enstlich gebothen
haben, dass hinfürt auffm Lande, und in kleinen Stätten niemand, er sey Frey,
Schultz, oder Kruger, oder Bauer, seine Gutter ohne willen und zulass seiner
Herrschaft, darunter er gesessen verpfänden oder verkaufen soll".
167
Ibid., s. 130: „So ein Bauer, wasserly Condition er sey, oder einss Bauern
Sohn, auss einer Herrschaft, in die ander sich begebe; soll von keinem Herren oder
Junckern, ohn schriftlichen Schein seines Abschieds angenommen werden und
Anregen, den selbigen mit seiner Habe und Güttern, die er mit ihm gebracht
hätte und noch vorhanden seynd; daneben auch mit der Helfft dess jenigen so er
da erworben zugelegt oder erkaufft hätte, folgen lassen".
108
Ibid., s. 134.
109 H. Freiwald, op. cit., s. 163.
170
Ius Culmense Correctum, s. 133, 134, 142.
171
UB, Bd. 2, s. 416—418; treść omówiona u P. Tschackerta, Herzog
Albrecht als reformatorische Persönlichkeit, s. 36—38.
172 W. Hubatsch, op. cit., s. 152.
105